🌛 Ziemie Polskie Po Upadku Powstania Listopadowego Notatka

Rzecznik rozwiązania sprawy Polski przy pomocy Rosji. Po III rozbiorze (1795) aktywnie uczestniczył w życiu politycznym Rosji jako doradca Aleksandra I, poseł, minister i senator. Uczestniczył w kongresie wiedeńskim z ramienia Rosji. Po wybuchu Powstania Listopadowego wszedł w skład Rządu Tymczasowego, a następnie Rządu Narodowego. ^{Historia, Historia Polski, Historia powszechna, XIX wiek i I Wojna Światowa Powstanie listopadowe - polskie powstanie narodowe przeciw Rosji, które wybuchło 29 listopada 1830 roku, a zakończyło się 21 października 1831 roku. Zasięgiem swoim objęło Królestwo Polskie i część prowincji zabranych (Litwę, Żmudź i Wołyń). Polityczna sytuacja - namiestnikiem został Iwan Paskiewicz, posiadał on bardzo rozległą władzę - „era paskiewicza", zlikwidowano polską armię i zaczęto wcielać do rosyjskiej, służba trwała 25 lat, przywódców powstania zesłano na Sybir, skazano na śmierć, konfiskowano majątki. Car nie mógł całkowicie wcielić do Rosji Królestwa Polskiego, ale zniósł konstytucję. Zamiast niej wprowadzono statut ograniczony - a)zachowanie pełnej autonomii administracyjnej tzn. zniesiono sejm ale zachowano radę administracyjną b)osobny skarb państwa c)zapowiadał wolność obywateli, ale nie miał kto tego pilnować (nie było armii i sejmu) d)wprowadzono cenzurę e)zamknięto uczelnie w Warszawie i Wilnie f)wywieziono biblioteki, zamknięto gazety Gospodarcza sytuacja: a) wysokie cła na eksport do Rosji, gł. na tekstylia b) rozbudowa kopalni i hut c) rozwój produkcji bawełnianej d) mechanizacja produkcji włókienniczej e) rosnące ceny na żyto i pszenice f) rozwój kolei żelaznych g) wprowadzenie ceł żelaznych h) rozwój produkcji chemicznej i) postęp w rozkwicie cukrownictwa j) zwiększenie upraw ziemniaków k) wydzierżawiono chłopom ziemie Sytuacja na ziemiach zaboru pruskiego: a)Wielkie Księstwo Poznańskie: - zostało włączone do Prus - bez autonomii - jako - władze pruskie miały zapewnić Polakom narodowe instytucje przedstawicielskie (nie rozważyły tego) - bez odrębności - włączone do struktur państwowych Księstwa Pruskiego - wprowadzono zgromadzenie prowincjonalne - powołano instytucję namiestnika - ks. Anonim Radziwiłł - nie zakazywano używania j. polskiego b)Pomorze: - przyspieszony proces germanizacji szkolnictwa - gimnazjum Collegium Marii Anny c)Śląsk: - zniemczona elita - germanizacja szkolnictwa, urzędów, sądów - służba wojskowa - język niemiecki w kościołach d)Kraków: - ograniczony samorząd Rzeczypospolitej - zmiana konstytucji - zmiana statutu prawnego Wolnego Miasta - w połowie lat 30-stych był to docelowy punkt polskich emisariuszy Ziemie polskie pod zaborem austriackim: a)Galicja: - władzę w imieniu cesarza sprawował gubernator - język urzędowy to j. niemiecki - urzędnikami Niemcy lub Czesi - w szkołach uczyli gł. Niemcy - językiem wykładowym był niemiecki - duże podatki - cenzura - ograniczenie możliwości zbytu produktów rolnych - nie posiadała rozwiniętego przemysłu - zastój gospodarczy Żródła: teksty nadesłane Serwis matura jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem. Ebooki edukacyjne Dobre wypracowania Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku? Jak zdać egzamin? Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin! Szybka nauka 93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów}

Powstanie listopadowe. Powstanie listopadowe był to zryw niepodległościowy skierowany przeciwko rosyjskiemu zaborcy, który wybuchł w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku. Bunt swoim zasięgiem objął Królestwo Polskie oraz niektóre z ziem zabranych (Litwa, Żmudź i Wołyń). Powstanie listopadowe miało wiele przyczyn.

Od 1795 r. Polska jako państwo przestała pojawiać się na mapach Europy. Powstanie listopadowe – jedno z XIX-wiecznych powstań narodowowyzwoleńczych – miało zmienić ten stan rzeczy. Niestety konsekwencje tego zrywu znacznie pogorszyły los Polaków. W jego efekcie rozpoczęła się Wielka Emigracja, a pozostałych na terenie Polski obywateli dotknęły głębokie represje. Jakie były skutki powstania listopadowego? Wystarczy przytoczyć tu słowa cara Mikołaja I Romanowa: „Nie wiem, czy będzie jeszcze kiedy jaka Polska, ale tego jestem pewien, że nie będzie już Polaków.”Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o powstaniach. Powstanie listopadowe – przyczyny i wybuch Przyczyny wybuchu powstania listopadowego Geneza wybuchu powstania listopadowego sięga 1795 r., dokładnie 24 października, kiedy to władcy Rosji, Prus i Austrii podpisali III traktat rozbiorowy. W jego wyniku Polska zniknęła z map Europy. Po abdykacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego prawdo do dysponowania królewskimi insygniami zyskało imperium rosyjskie. W latach 1807 – 1815, dzięki kampaniom Napoleona na ziemiach polskich istniało księstwo warszawskie. Jednak po jego upadku, układy traktatu wersalskiego powołały do życia Królestwo Polskie będące w unii personalnej z Rosją. Królestwo posiadało własną konstytucję, sejm oraz wojsko. Posiadało także prawo do bicia własnej monety i prowadzenia szkolnictwa, a językiem urzędowym był język polski. Już cztery lata po jej wprowadzeniu, konstytucja Królestwa zaczęła być łamana – wprowadzono cenzurę prewencyjną i ograniczono wolność prasy. Z czasem represje wobec Polaków nasilały się. Postępowała rusyfikacja kraju. Ograniczana była polska sztuka i literatura. Tępiono wszelkie myśli narodowowyzwoleńcze, likwidowano organizacje mające pielęgnować polską kulturę i naukę. Dodatkowo do podjęcia zdecydowanych ruchów zachęciły Polaków zwycięskie powstania w Europie, które łączyła data 1830 r. Pod koniec lipca rewolucja we Francji zwana trzema dniami chwały, udaremniła próbę Karola IX Bourbona wprowadzenia ponownie absolutyzmu kraju. Z kolei w listopadzie niepodległość ogłosiła Belgia, tworząca od kongresu wiedeńskiego wspólnie z Holandią Królestwo Niderlandów. Konsekwencje tego drugiego powstania wpłynęły na szybszy rozwój wydarzeń w Królestwie Polskim – Rosja ogłosiła na terenie Polski mobilizację wojskową, której celem było powstrzymanie rewolucji belgijskiej. To była bezpośrednia geneza wybuchu powstania listopadowego. Noc listopadowa – wybuch powstania Odpowiedzialne za wybuch i początkowy przebieg powstania listopadowego było działające od 1828 r. sprzysiężenie podchorążych, któremu przewodził Piotr Wysocki. Data wybuchu przypadła na 29 listopada 1830 r. wieczorem. Sygnałem do rozpoczęcia walk był pożar browaru na Solcu w Warszawie. Na początku przebieg powstania listopadowego skupił swoje działania w kilku miejscach – jeden z oddziałów zaatakował Belweder, a jego celem było zabicie wielkiego księcia Konstantego – głównodowodzącego wojskami Królestwa z ramienia Rosji. Jednak książę, ostrzeżony przez służbę, zdołał uciec. Nie do końca zgodnie z planem przebiegły też próby zmuszenia jazdy carskiej do poddania się. Z kolei przy rosnącym poparciu mieszkańców stolicy udało się zdobyć Arsenał, co przesądziło o sukcesie powstańców. Nie obyło się niestety bez pomyłek, które stanowiły pierwsze śmiertelne skutki powstania listopadowego – przypadkowo zastrzelono generała Józefa Nowickiego, pomylonego z rosyjskim wojskowym. Wielki książę wycofał się z miasta i nie podjął żadnych działań. Po sukcesie akcji pod Arsenałem ludność Warszawy zaopatrzona w broń zaczęła uwalniać zatrzymanych kilka tygodni wcześniej studentów. Nad ranem niemal całe miasto znalazło się w rękach spiskowców, żołnierzy i Warszawiaków. Na dowódcę powstania wybrano generała Józefa Chłopickiego. Powstanie listopadowe – przebieg Przebieg powstania listopadowego – wojna polsko-rosyjska Niemal natychmiast rozpoczęto organizowanie władz powstańczych, konsekwencje braku takich mogły doprowadzić do jego szybkiego stłumienia przez stronę rosyjską. Rada Administracyjna już 30 listopada powołała do życia Straż Bezpieczeństwa, której zadaniem było odebranie broni mieszkańcom Warszawy. 3 grudnia Rada przekształciła się w Rząd Tymczasowy, a 2 dni później Józef Chłopicki został dyktatorem powstania. Generał jako zwolennik caratu, wysłał delegację do Petersburga na rokowania z carem. Niestety negocjacje zakończyły się fiaskiem. W międzyczasie powstanie listopadowe ogłoszono powstaniem narodowym. W styczniu dotarły do Polski informacje o żądaniu przez cara bezwarunkowej kapitulacji powstańców. Jakie były jej konsekwencje? Chłopicki podał się do dymisji, a nowym dowódcą został gen. Mikołaj Radziwiłł. 25 stycznia 1831 r. sejm ogłosił zerwanie unii polsko-rosyjskiej i detronizację cara. Na początku lutego armia rosyjska pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza wkroczyła na teren Królestwa Polskiego. Jak wyglądał przebieg powstania listopadowego w tej fazie? zwycięska bitwa pod Stoczkiem – 14 lutego, zwycięska bitwa pod Wawrem – 19-20 lutego, nierozstrzygnięta bitwa o Olszynkę Grochowską – 25 lutego zwycięska bitwa pod Wawrem – 31 marca, zwycięska bitwa pod Dębem Wielkiem – 31 marca, zwycięska bitwa pod Iganiami – 10 kwietnia, przegrana bitwa pod Ostrołeką – 26 maja. Powstanie Listopadowe - dowiedz się więcej Przebieg powstania listopadowego – wojna partyzancka Jeszcze w połowie grudnia 1830 r. gen. Ignacy Prądzyński przedstawił projekt tzw. „małej wojny”. Jednak akceptację zyskał dopiero niedługo przed rozpoczęciem działań wojennych. Zakładał on zaangażowanie ludności całego kraju do walki z Rosją. Przyczyny tej decyzji były jasne: zdecydowana przewaga sił rosyjskich wymagała podjęcia działań partyzanckich na tyłach ich oddziałów. Partyzanci mieli zostać skierowani na linie komunikacyjne i urządzenia na tyłach nieprzyjaciela. Do ich obowiązków należało także przejmowanie poczty i kurierów rosyjskich. Całe królestwo zostało podzielone na siedem stref działań partyzanckich. Liczbę partyzantów działających w tym czasie na terenie kraju ustalono na około 7000 osób. Jednak „mała wojna” nie spełniła swojego zadania. Jako przyczyny wystarczy podać niezrozumienie swoich zadań przez dowódców stref oraz wyznaczenie na dowódców poszczególnie formowanych oddziałów zwykłych urzędników, nie mających do czynienia z działaniami wojskowymi. Przebieg powstania listopadowego – upadek i konsekwencje Na początku września 1831 r. wojska rosyjskie wkroczyły do Warszawy. Wcześniej Rosjanie przyjęli kapitulację wojsk polskich. Układy nie zostały jednak zaakceptowane przez sejm, wskutek czego gen. Jan Krukowiecki przeprawił wojska za Wisłę i pozostawił miasto władzy cywilnej. Powstańcy przekroczyli granice kraju, co wiązało się z internowaniem ich. Ostatni duży oddział na początku października znalazł się na terenie Prus. Ostatnie punkty obrony – Modlin i Zamość skapitulowały odpowiednio 8 i 21 października 1831 r. Ta ostatnia data przyjęta została za moment upadku powstania. Powstanie listopadowe i jego znaczenie oraz skutki, a także opis przebiegu - fot. domena publiczna Pierwsze konsekwencje podjęto jeszcze latem – zlikwidowano administrację powstańczą. Wycofujące się oddziały zostały internowane. Tymczasowo pogrzebano polskie myśli narodowowyzwoleńcze. Powstanie listopadowe – skutki i znaczenie Skutki powstania listopadowego Skutki powstania listopadowego były zauważalne na wielu płaszczyznach. Zlikwidowano szkolnictwo wyższe, narzucona została rusyfikacja administracji. Kraj obłożono wysoką kontrybucją i z jego pieniędzy wybudowano w Warszawie cytadelę silnie obsadzoną rosyjskim wojskiem. Poza tym do kraju przywleczona została cholera, która mocno dotknęła mieszkańców Królestwa. Jednak najbardziej znane skutki powstania listopadowego to Wielka Emigracja. W jej trakcie kraj opuściło około 11000 osób. Polska została opuszczona przez licznych przedstawicieli szlachty, inteligencji, twórców, którzy w większości udali się do Francji. Powstanie listopadowe stało się źródłem inspiracji dla wielu dzieł sztuki. Silnie temu tematowi poświęcona jest literatura Adama Mickiewicza czy Juliusza Słowackiego. Po upadku powstania skomponowana została także Etiuda Rewolucyjna Chopina. Również sztuka zachodnia podjęła ten temat – wystarczy wspomnieć tu chociażby obraz Polski Prometeusz Horacego Verneta. Znaczenie powstania listopadowego Powstanie listopadowe było zrywem, które nie mogło się udać. Jako główną tego przyczynę podaje się brak wiary w zwycięstwo dowódców, którzy sympatyzowali z caratem. Miało ono jednak duże znaczenie dla młodych ludzi, którzy nie pamiętali niepodległej ojczyzny. Dało im nadzieję na odzyskanie jej. Skutecznie te nadzieje wspierali twórcy polskiej kultury i sztuki, którzy musieli opuścić kraj. Dziś, na pamiątkę wybuchu powstania, 29 listopada obchodzony jest dzień podchorążego – święto wojskowe. Z obchodami rocznicowymi wiążą się także liczne wydarzenia, które mają na celu podtrzymywanie pamięci o tamtych wydarzeniach. Autor: Aleksandra Drążek-Szychta Bibliografia: S. Węgrzynowicz, Patrioci i zdrajcy. Społeczeństwo Królestwa Polskiego Polskiego wobec mikołajowskiej polityki Rosji w latach 1846–1856, Arcana, Kraków 2014H. Nowak, Noc listopadowa. Jak wyglądały pierwsze godziny powstania listopadowego?, (dostęp: Piotra Wysockiego, Redakcja Wydawnictw WAT, Warszawa 2006J. Ziółek, Oddziały partyzanckie w powstaniu listopadowym, „Rocznik białostocki”, 12, 1974 Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny? Dla 89,6% czytelników artykuł okazał się być pomocny Po upadku powstania listopadowego spadły na Polaków zamieszkujących ziemie polskie pod zaborami prześladowania i represje polityczne. Tysiące żołnierzy Królestwa Polskiego car zesłał na Syberię. Na Litwie i Rusi zlikwidowano Kościół unicki. Rozwiązano wiele zakonów katolickich. Przejdź do zawartości Ile dni do matury?KontaktMoje kontoKoszyk Kursy WideoKursy E-bookKorepetycjeFiszkiNotatki i ZadaniaO NasBlog XIX wiek – część Tomkowski2021-09-18T20:38:47+02:00 Zadania maturalne z Historii Temat: XIX wiek (część 3.) Zadania pochodzą z oficjalnych arkuszy maturalnych CKE, które służyły przeprowadzaniu majowych egzaminów. Czteroznakowy kod zapisany przy każdym zadaniu wskazuje na jego pochodzenie: S/N – „stara”/”nowa” formuła; P/R – poziom podstawowy/rozszerzony; np. 08 – rok 2008. Zbiór zadań maturalnych w formie arkuszy, możesz pobrać >> TUTAJ <<. Zadanie 131.(NR16) Anonimowa piosenka o Berku Joselewiczu1 Gdy nie stało Naczelnika, Nie dał się pan Berko zdurzyć2. Gdy nie stało Naczelnika, W rękę pika, na konika, Z Francuzami wnet się zbratał. Bonapart zrobił go szefem,[…] Potem pod księciem Józefem,[…] Bił się w dwójnasób, bo wet za wet, Za Żyda i za Polaka! M. Janion, Bohater, spisek, śmierć. Wykłady żydowskie, Warszawa 2009, s. 43. 1 Berek Joselewicz – polski kupiec pochodzenia żydowskiego, pułkownik wojska polskiego. 2 Zdurzyć – oszukać. Na podstawie zamieszczonego utworu zaznacz wydarzenie, w którym uczestniczył Berek Joselewicz. A. konfederacja barska B. konfederacja targowicka C. wojna w obronie Konstytucji 3 maja D. wojna Księstwa Warszawskiego z Austrią Zadanie 132.(NR16) Fotografia. Belweder poprawne dokończenie zdania. Budynek przedstawiony na fotografii jest reprezentatywny dla A. baroku. B. manieryzmu. C. klasycyzmu. D. secesji jakie wydarzenia tzw. nocy listopadowej rozegrały się w budynku przedstawionym na fotografii. C. Przykładowa odpowiedź Nocą 29/30 listopada 1830 roku spiskowcy zaatakowali Belweder, który był siedzibą Wielkiego Ks. Konstantego. Celem ataku było zabicie lub pochwycenie księcia. Zadanie 133. (NR16) Rodzina Hauke – fragment genealogii Rozpoznaj przedstawicieli rodziny Hauków, o których informacje podano w tabeli. Wpisz ich imiona do odpowiednich rubryk. 1. Maurycy 2. Władysław Leopold/ Władysław 3. Józef Ludwik 4. Aleksander Zadanie 134.(NR16) Rozstrzygnij, które z zamieszczonych wyżej źródeł przedstawia godło ustanowione podczas powstania styczniowego i wyjaśnij jego symbolikę. Przykładowa odpowiedź Rozstrzygnięcie Źródło 2. Wyjaśnienie Trójdzielna tarcza z symbolami Polski (Orzeł), Litwy (Pogoń) i Rusi/Ukrainy (Archanioł Michał) zapowiadała odrodzenie się Rzeczypospolitej złożonej z trzech równoprawnych elementów. Symbolika odnosi się do trzech elementów składowych Rzeczypospolitej (Polska, Litwa, Ruś/Ukraina). Zadanie 135.(NR16) Fragment wypowiedzi programowej z epoki[…] [P]aństwo może stworzyć tylko naród zdrowy, silny, liczny, posiadający wydatną indywidualność, spójny i silnie do tej odrębności przywiązany; państwo polskie stworzy przede wszystkim naród polski, z rdzennie polskiej ludności złożony, polską żyjący kulturą, gdy zdobędzie on odpowiednią siłę wewnątrz i na zewnątrz, wtedy, w odpowiedniej chwili, może jednać sobie koncesjami tych, których będzie potrzebował: wtedy ustępstwa te będą właściwie ocenione jako ustępstwa silnych, gdy dziś słaba Polska ustępstwami tymi tylko rozzuchwala rozmaite żywioły przeciw sobie. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska–Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 432–433. Podaj nazwę nurtu polskiej myśli politycznej ukształtowanego na przeł. XIX i XX w. i reprezentowanego przez zacytowany tekst. Swoją odpowiedź uzasadnij, przywołując dwa argumenty. Przykładowa odpowiedź Nazwa Ruch narodowy/ nacjonalizm/ endecja. Uzasadnienie – idea państwa narodowego, – siła państwa polskiego zależy od siły narodu polskiego, – kultywowanie polskiej tradycji i rozwój kultury, – egoizm narodowy. Zadanie 136.(SP17) Tabela. Przemysł bawełniany w Anglii w latach 1760–1840 Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Do największego zwielokrotnienia ilości bawełny importowanej do Anglii doszło w latach A. 1760–1780. B. 1780–1800. C. 1800–1820. D. 1820–1840. Sformułuj wniosek dotyczący związku między zmianami ilości bawełny importowanej do Anglii w 2. poł. XVIII i 1. poł. XIX w. a liczbą mechanicznych wrzecion i warsztatów mechanicznych. Podaj stosowaną w historiografii nazwę dla określenia procesu, którego skutki zobrazowano danymi w tabeli. B. Przykładowa odpowiedź Wzrost liczby mechanicznych wrzecion i warsztatów tkackich spowodował większe zapotrzebowanie na bawełnę Poprawna odpowiedź rewolucja przemysłowa Zadanie 137.(SP17) Fotografia. Obiekt wzniesiony w Paryżu w latach 1806–1808 Na podstawie: Epoki i kierunki w kulturze. Encyklopedia PWN, Warszawa 2008, s. 336. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Obiekt widoczny na fotografii wzniesiono w stylu A. klasycystycznym. B. rokokowym. C. secesyjnym. D. barokowym. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Obiekt widoczny na fotografii nawiązuje swoją formą do kultury A. starożytnego Egiptu. B. starożytnej Grecji. C. starożytnego Rzymu. D. starożytnej Persji. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Widoczny na fotografii obiekt wzniesiono w celu upamiętnienia A. zmiany ustroju. B. koronacji władcy. C. narodzin następcy tronu. D. zwycięstw militarnych. A. Poprawna odpowiedź C. Poprawna odpowiedź D. Zadanie 138.(SP17) Sandor Petӧfi, Armia siedmiogrodzka [fragment] Wątpić w zwycięstwo? Przecież Bem z nami, Szermierz wolności – szafarz naszych losów, On – Ostrołęki gwiazda krwawa Idzie na czele płomień zemsty niosąc.[…] Los dwóch narodów tu się zespolił, Polski i Węgier. Cóż trzeba więcej? Na pewno wspólne wywalczą cele, Ująwszy się za ręce. Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, red. B. Krauze, Warszawa 1951, s. 317–318 Wyjaśnij, o jakie wspólne cele walczyły narody wymienione w wierszu. Podaj rok, w którym najwcześniej mógł powstać wiersz. Poprawna odpowiedź Oba narody walczyły o niepodległość (wolność). Poprawna odpowiedź 1848/1849 Zadanie 139.(SP17) Mapy Ameryki Południowej Na podstawie: A. Pankowicz, Historia […], Warszawa 1998, s. 32, 33. Na podstawie map i własnej wiedzy oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Zadanie 140. (SP17) Angielskie rysunki satyryczne dotyczące wojny krymskiej Podaj nazwę państwa, które ukazano na rysunku pod postacią niedźwiedzia. Wyjaśnij, jak zmieniła się sytuacja polityczna tego państwa w latach 1853–1855. W odpowiedzi odwołaj się do treści obu rysunków. Poprawna odpowiedź Rosja [Cesarstwo Rosyjskie] Przykładowa odpowiedź W 1853 r. Rosja była poważnym zagrożeniem dla Turcji – na rysunku potężny rosyjski niedźwiedź „przytula” do siebie symbolizującego Turcję indyka w taki sposób, że prawie go dusi. W 1855 r. w czasie wojny krymskiej pozycja Rosji uległa znacznemu osłabieniu – na rysunku ukazano, że rosyjski niedźwiedź znalazł się w pułapce, na skutek poparcia jakiego udzieliły Turcji inne państwa [Anglia, Francja i Austria], które symbolizują umundurowane postacie „myśliwych” czyhające na niedźwiedzia. Zadanie 141.(SP17) Uzupełnij tabelę – wpisz nazwy nurtów myśli społeczno-politycznej. Wybierz je spośród podanych. chrześcijańska demokracja komunizm konserwatyzm liberalizm K. Marks, F. Engels, […], Warszawa 1953, s. 48;[…] Materiały i rozprawy do teorii, dziejów i współczesności […], Warszawa 1993, s. 34; Źródła i materiały do nauczania historii, red. S. Sierpowski, Warszawa 1998, s. 205. Poprawne odpowiedzi A – komunizm B – liberalizm C – chrześcijańska demokracja Zadanie 142.(SP17) Rewers medalu pamiątkowego z XIX w. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Medal upamiętniał uwłaszczenie chłopów ogłoszone przez A. Fryderyka Wilhelma w zaborze pruskim. B. Ferdynanda I w Galicji. C. Rząd Narodowy w zaborze rosyjskim. D. Aleksandra II zaborze rosyjskim. Podaj polityczny cel wydania dekretu upamiętnionego medalem. Wyjaśnij przyczynę umieszczenia podwójnej datacji na medalu. Poprawna odpowiedź D. Poprawna odpowiedź Odciągniecie chłopów od udziału w powstaniu styczniowym. Poprawna odpowiedź W Królestwie Polskim obowiązywało podawanie daty według „nowego stylu” (kalendarza gregoriańskiego) oraz „starego stylu” (kalendarza juliańskiego), używanego w Rosji. Zadanie 143.(SP17) Ilustracja. Uczony i jego wynalazek Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Wynalazca przedstawiony na ilustracji to A. Aleksander Graham Bell. B. Thomas Alva Edison. C. Gottlieb Daimler D. Alfred Nobel. Podkreśl poprawne dokończenie zdania. Wynalazku, który został zaprezentowany na ilustracji, dokonano w okresie między A. kongresem wiedeńskim a Wiosną Ludów. B. Wiosną Ludów a wojną secesyjną. C. wojną secesyjną a wybuchem I wojny światowej. D. zakończeniem I wojny światowej a wybuchem II wojny światowej. Poprawna odpowiedź B. Poprawna odpowiedź C. Zadanie 144.(SP17) Podaj wydarzenia, w wyniku których doszło do usunięcia pomników zaprezentowanych na fotografiach A i B. Podaj, jakie znaczenie dla historii Niemiec odegrały obie postaci, którym poświęcono pomniki. Podaj nazwę funkcji, którą postać przedstawiona na pomniku oznaczonym literą A pełniła w latach 1871–1890. Przykładowa odpowiedź Pomnik A: Włączenie Poznania [Wielkopolski] do Polski po I wojnie światowej [w wyniku powstania wielkopolskiego, klęski Niemców w I wojnie, decyzje traktatu wersalskiego]. Pomnik B: Włączenie Wrocławia do Polski po II wojnie światowej [w wyniku klęski Niemiec w II wojnie, zmiany granic Polski po II wojnie]. Przykładowa odpowiedź Obaj doprowadzili do zjednoczenia Niemiec. Przykładowa odpowiedź Kanclerz Niemiec [Rzeszy Niemieckiej] Zadanie 145.(SR17) Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenie. Fragment wspomnień Jana Bartkowskiego Była to pierwsza wieść o rewolucji we Francji. Im bliżej dochodziły nas szczegóły o walce lipcowej, tym większe wyradzały się nadzieje w wyobraźni żywej młodzieży. Wkrótce uczniowie uniwersytetu zaczęli wracać do stolicy, a że i wojsko już opuszczało obóz pod Powązkami, akademicy i podchorążowie oraz oficerowie młodsi piechoty skwapliwie garnęli się w małe kółka i cichaczem rozprawiali już nie tyle o wypadkach w Paryżu, jak raczej o prawdopodobieństwie powstania własnego kraju i pomocy w takim razie ze strony Francji. J. Skowronek, […], Warszawa 1987, s. 71. Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Tekst źródłowy zawiera charakterystykę sytuacji społecznej przed wybuchem powstania A. kościuszkowskiego. B. listopadowego. C. krakowskiego. D. styczniowego. Prawidłowa odpowiedź B. Przykładowe uzasadnienie: – rewolucja lipcowa była inspiracją do wybuchu powstania listopadowego; – przed powstaniem listopadowych zakładano tajne koła spiskowe, w tek[cie autor tak|e mówi o zakładanych tajnych kółkach (spiskach); – tekst mówi o aktywności spiskowej studentów, podchorążych i młodszych oficerach, którzy byli w powstaniu listopadowym główną siła sprawczą. Zadanie 146.(SR17) Na podstawie mapy i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Mapa przedstawia Europę A. przed wybuchem Wielkiej Rewolucji Francuskiej. B. w czasie wyprawy Napoleona do Rosji. C. po zakończeniu kongresu wiedeńskiego. D. w drugiej połowie XIX wieku. Prawidłowa odpowiedź C. Przykładowe uzasadnienie: – podział ziem polskich (Królestwo Polskie, Rzeczpospolita Krakowska); – obecność na mapie zjednoczonych Niderlandów. Zadanie 147.(SR17) Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenie. Fragment opracowania historycznego Obóz [ten], rozwijając szeroką akcję paradyplomatyczną, liczył na pomoc ze strony mocarstw zachodnich, głównie Francji i Wielkiej Brytanii, marząc o sytuacji, w której doszłoby do wojny między nimi a Rosją, co stworzyłoby warunki do podniesienia sprawy polskiej na forum międzynarodowym. Niepodległa Polska miała być liberalną monarchią konstytucyjną o dziedzicznym tronie, zgodnie z zapisem Konstytucji 3 maja […]. Miano w niej przeprowadzić uwłaszczenie chłopów, za odszkodowaniem właścicieli ziemskich.[O]czywiście szlachcie nadal przypadałaby rola przywódcza w kraju. Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. 4, Warszawa 2015, s. 144. Podaj stosowaną w historiografii nazwę obozu Wielkiej Emigracji, którego dotyczy tekst. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując dwa argumenty. Poprawna odpowiedź Nazwa: Hotel Lambert / obóz konserwatywno-liberalny (konserwatywny) / obóz Adama Jerzego Czartoryskiego. Przykładowe uzasadnienie: – przekonanie o wadze dyplomacji; – odzyskanie niepodległości możliwe dzięki sprzyjającej sytuacji międzynarodowej (konflikt państw zachodnich z Rosją); – ustrój monarchiczny przyszłej Polski; – bazowanie na zasadach Konstytucji 3 maja; – deklaracja uwłaszczenia chłopów za odszkodowaniem. Zadanie 148.(SR17) Na podstawie danych z tabeli i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Tabela. Rozwój kolei (długość uruchomionych linii w km) Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Poprawna odpowiedź 1 – F 2 – P 3 – F Zadanie 149.(SR17) Na podstawie diagramu i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Diagram. Aktywność społeczno-polityczna społeczeństwa polskiego w XIX wieku Wyjaśnij, dlaczego aktywność społeczno-polityczna Polaków w XIX wieku podlegała ewolucji. Przykładowe odpowiedzi: – W I połowie XIX wieku spiski niepodległościowe i zbrojne powstania brały górę nad sprawami społecznymi, w II połowie XIX wieku robotnicy stają się dużą, zorganizowaną grupą, która podejmuje walkę o sprawy społeczne, socjalne. – Klęski powstań narodowych spowodowały osłabienie dążeń niepodległościowych. – Rozwój kapitalizmu/przemysłu w II poł. XIX w. spowodował, że nowe grupy społeczne podjęły walkę o sprawy socjalne. Zadanie 150.(SR17) Źródło A Fragment pracy Alexisa de Tocquevilla Zasada: „Niech nie płaci podatków, kto nie bierze udziału w ich ustanowieniu” wydaje się równie solidnie ugruntowana we Francji co w samej Anglii. […] W osiemnastym wieku w Anglii korzysta z przywileju podatkowego ubogi, we Francji – bogaty. Tam arystokracja wzięła na siebie największe ciężary publiczne, byle jej pozwolono rządzić; tu – aż do końca zachowała immunitet podatkowy, żeby się cieszyć po utracie władzy. […] Mazarin […] chciał obłożyć podatkiem najbogatszych obywateli, a ściągnął go z nędzarzy; ale skarb nic na tym nie stracił. […] Chęć zapobieżenia, by naród, od którego domagano się pieniędzy, nie zaczął w zamian domagać się wolności, kazał czuwać nieustannie nad tym, by klasy pozostały sobie dalekie i obce. […] W tej nieustającej wojnie pretensji i inicjatyw Wasza Królewska Mość zmuszony jest decydować o wszystkim sam. A. de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja, Kraków 1994, s. 119, 121, 126. Na podstawie źródła A wykonaj polecenia. Wyjaśnij, jaka – według Tocquevilla – istniała zależność między płaceniem podatków a udziałem w sprawowaniu władzy w Anglii i Francji. Przykładowe odpowiedzi – W Anglii upowszechniła się zasada, że kto płaci podatki ma wpływ na rządzących[przestrzeganie praw, skalę wolności]. – W Anglii, ci którzy płacili podatki uczestniczyli w sprawowaniu władzy, we Francji arystokracja została zwolniona z płacenia podatków i król rządzi samodzielnie. Zadanie 151.(SR17) Podaj dwie okoliczności, które przyczyniły się do ustanowienia rządów absolutnych we Francji. Przykładowa odpowiedź – We Francji arystokracja (ludzie bogaci) zrzekła się władzy za cenę zachowania przywilejów podatkowych. – Wrogie i skłócone stany/klasy nie mogły współpracować i bronić swoich interesów. Zadanie 152.(SR17) Źródło A Fragment artykułu współczesnego historyka Anthony’ego Uptona Wybuchające od czasu do czasu rozruchy i protesty ludowe [we Francji i Hiszpanii w XVII w.] dotyczyły zazwyczaj problemów lokalnych. […] W większości wypadków elity lokalne były doskonale świadome własnych interesów i starały się wynegocjować kompromisowe porozumienie z władcą, jeśli mimo to niepokoje trwały nadal, czynnie pomagały mu w zaprowadzeniu porządku. Żadna z tych rewolt nie naruszyła istniejących struktur władzy głównie dlatego, że powstańcy nie byli w stanie przekroczyć bariery intelektualnej, każącej im nadal wierzyć w boski charakter władzy panującego. A. Upton, Polityka, [w:] Zarys historii Europy. XVII wiek, Warszawa 2003, s. 123 Źródło B Charles Talleyrand, Pamiętniki [fragment] Każdy czuł się zbyt rządzony. […] Każdy młody człowiek, ledwie się znalazł w kolegium czy akademii, już uważał zastosowanie tego, czego się tam nauczył czy co przeczytał, za niezbędną zdobycz rozumu ludzkiego. Każdy stan chciał się odnowić. […] Deputacja trzeciego stanu, zanim zatryumfowała nad dwiema pozostałymi, zajęła się sporządzaniem Deklaracji Praw. […] Deklaracja była niczym innym jak teorią równości […]. Nie ma między ludźmi różnicy i nie powinno być. […] Lud jest źródłem wszelkiej władzy politycznej, a zarazem jej kresem. Tylko do niego należy suwerenność. […] Było zupełnie oczywiste, ze dziedziczna monarchia nie daje się połączyć z zastosowaniem takiej teorii. Ch. Talleyrand, Pamiętniki, Londyn 1994, s. 114–115, 126–128 Na podstawie źródeł A i B wykonaj polecenie. Rozstrzygnij, czy autorzy źródeł prezentują podobne opinie o relacjach między społeczeństwem a monarchą. Odpowiedź uzasadnij. Poprawna odpowiedź Nie Przykładowe uzasadnienie: W źródle H autor twierdzi, że buntujące się społeczeństwo nigdy nie przekraczało istniejącego porządku społecznego zakładającego boski charakter władzy, natomiast w źródle I autor opisuje proces buntu społecznego, w którym (pod wpływem idei oświeceniowych) boski charakter władzy został zakwestionowany. Zadanie 153.(NR17) Fragment opracowania historycznego [P]o zwolnieniu z więzienia […] zdecydował się pożegnać cara Pawła I i podziękować mu za obdarzenie wolnością ok. 12000 Polaków. Bóle uniemożliwiły mu chodzenie, wniesiono więc Naczelnika na krześle […], dzięki temu nie musiał klękać przed carem, aby ucałować zgodnie z ceremonią dłoń władcy. Jak się ubrał […] generał lejtnant wojska polskiego? Nałożył mundur generała armii amerykańskiej. Na podstawie: […] w oczach artystów i historyków, red. E. Biernacka, Warszawa 1995, s. 69. Rozpoznaj postać (podaj imię i nazwisko), której dotyczy ten opis. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując dwa argumenty. Poprawna odpowiedź Postać: Tadeusz Kościuszko Przykładowe uzasadnienie: – jest nazwany w tekście Naczelnikiem; – tekst zawiera informację o tym, że jest generałem polskim; – tekst informuje, że był generałem amerykańskim [brał udział w walkach o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej]. Zadanie 154.(NR17) Fragment opracowania historycznego Obóz [ten], rozwijając szeroką akcję paradyplomatyczną, liczył na pomoc ze strony mocarstw zachodnich, głównie Francji i Wielkiej Brytanii, marząc o sytuacji, w której doszłoby do wojny między nimi a Rosją, co stworzyłoby warunki do podniesienia sprawy polskiej na forum międzynarodowym. Niepodległa Polska miała być liberalną monarchią konstytucyjną o dziedzicznym tronie, zgodnie z zapisem Konstytucji 3 maja […]. Miano w niej przeprowadzić uwłaszczenie chłopów, za odszkodowaniem właścicieli ziemskich.[O]czywiście szlachcie nadal przypadałaby rola przywódcza w kraju. Historie Polski w XIX wieku, red. A. Nowak, t. 4, Warszawa 2015, s. 144. Podaj stosowaną w historiografii nazwę obozu politycznego Wielkiej Emigracji, którego dotyczy tekst. Uzasadnij swoją odpowiedź, przywołując dwa argumenty. Poprawna odpowiedź Nazwa: Hotel Lambert / obóz konserwatywno-liberalny [konserwatywny] / obóz [Adama Jerzego] Czartoryskiego. Przykładowe uzasadnienie: – przekonanie o wadze dyplomacji; – odzyskanie niepodległości możliwe dzięki sprzyjającej sytuacji międzynarodowej (konflikt państw zachodnich z Rosją); – ustrój monarchiczny przyszłej Polski; – bazowanie na zasadach Konstytucji 3 maja; – deklaracja uwłaszczenia chłopów za odszkodowaniem. Zadanie 155.(NR17) Ukaz uwłaszczeniowy w Królestwie Polskim z 2 marca 1864 r. [fragment] Artykuł 1. Grunta zostające w posiadaniu włościan […] tak w dobrach prywatnych i najmiłościwiej rozdarowanych (majorackich)1, jako też w dobrach instytutowych (różnych zakładów) i rządowych, przechodzą na zupełną własność włościan w posiadaniu tych gruntów będących. […] Artykuł. 2. [W]łościanie uwolnieni zostają raz na zawsze od wszelkich bez wyłączenia powinności, jakimi na korzyść dziedziców obłożeni byli […], wszelkie dochodzenie zaległości i niedoborów […] zniesionych powinności ustaje i z tego tytułu żadne nowe dochodzenie w przyszłości miejsca mieć nie może. Na przyszłość włościanie obowiązani są wnosić do skarbu za nabytą przez nich na własność ziemię podatek gruntowy […]. Artykuł 3. Dziedzice dóbr prywatnych, instytutowych i najmiłościwiej rozdarowanych[…] otrzymują od rządu wynagrodzenie za zniesione powinności włościańskie. […] Artykuł 4. Razem z gruntem przez każdego włościanina nabytym przechodzą na własność jego zupełną wszelkie znajdujące się na tym gruncie mieszkalne i gospodarskie budowle, a zarazem inwentarz gruntowy, jako to: bydło, robocze narzędzia, zasiewy. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1998, s. 307. 1 Dobra majorackie – majątki niepodzielne, dziedziczone przez najstarszego syna; tutaj rozdawane przez cara Na podstawie źródła i własnej wiedzy oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Wyjaśnij polityczną przyczynę wydania zacytowanego dokumentu. 1 – P 2 – F 3 – F Przykładowa odpowiedź Przyczyną wydania przez cara ukazu uwłaszczeniowego była chęć odciągnięcia (zniechęcenia) chłopów od udziału w powstaniu styczniowym. Zadanie 156.(NR17) Adachi Ginkō 1, Szwaczki, 1887 r. Podaj stosowaną w historiografii nazwę przemian kulturowych w Japonii, o których świadczy scena przedstawiona na ilustracji. Odpowiedź uzasadnij. Poprawne odpowiedzi Nazwa: – reformy / rewolucja Meiji; – europeizacja; – westernizacja; – amerykanizacja; – oświecenie [epoka światłych rządów]; – wyjście z izolacji. Przykładowe uzasadnienie: – Na ilustracji przedstawiono Japonki w dziewiętnastowiecznych strojach europejskich (dopasowane suknie z tiurniurą). – Na ilustracji przedstawiono Japonki pracujce w zakładzie krawieckim jedna z nich szyje na maszynie. – Obecność strojów, mebli i urządzeń charakterystycznych dla cywilizacji zachodniej. Zadanie 157.(NR17) Jacek Malczewski, Hamlet polski […], 1903 r. Podaj nazwę nurtu w sztuce, którego przykładem jest dzieło Malczewskiego, a następnie wyjaśnij ideową wymowę obrazu, interpretując jego treść w kontekście polskiej historii okresu zaborów. Poprawna odpowiedź Nazwa: symbolizm [modernizm / Młoda Polska / neoromantyzm]. Przykładowa interpretacja: Hamletowskiej pytanie Być albo nie być… dla Polaków przełomu XIX i XX wieku oznaczało dylemat wyboru między wolnością (walką o wolność Polski) a niewolą (akceptacją zniewolenia, braku niepodległego bytu). Obraz przedstawia te dwie wizje Polski pod postaciami kobiet: starsza – zakuta w kajdany – symbolizuje zniewolenie (przeszłość); młoda – zrywająca kajdany – symbolizuje wyzwolenie (przyszłość). Zadanie 158.(SP18) Spośród wydarzeń wymienionych w tabeli wybierz chronologicznie pierwsze i oznacz je literą A, a także chronologicznie ostatnie i oznacz je literą B. Poprawne odpowiedzi Konfederacja barska – A Abdykacja Stanisława Augusta – B Zadanie 159.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Źródło 1. Fragment listu Klemensa Metternicha z 24 IX 1808 r. We Francji jest tylko jeden zawód, któremu droga otwarta na oścież do majątku, do tytułów, do stałego poparcia władcy, jest to zawód wojskowy; rzekłbyś, że Francja zaludniona jedynie żołnierzami i obywatelami stworzonymi do służenia im w pocie czoła. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, nr 46, oprac. Skałkowski, Kraków 1923, s. 22. Źródło 2. Diagram. Struktura zawodowa nowej elity w cesarstwie Napoleona I Na podstawie: J. Tulard, Napoleon – mit zbawcy, Warszawa 2003, s. 357. Rozstrzygnij, czy dane z diagramu potwierdzają opinię Klemensa Metternicha o elicie władzy w napoleońskiej Francji, wyrażoną w źródle 1. Odpowiedź uzasadnij. Wyjaśnij, jaki czynnik wpłynął na strukturę zawodową nowej elity w cesarstwie Napoleona I. Poprawna odpowiedź Rozstrzygnięcie: Tak. Przykładowe uzasadnienie: Metternich uważał, że największą szansę na karierę polityczną i wzbogacenie się mają wojskowi, co potwierdzają dane z diagramu – wojskowi stanowili aż 59 % elity w cesarstwie Napoleona. Poprawna odpowiedź Wojny prowadzone przez Napoleona.. Zadanie 160.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Źródło 1. Fragment uchwały sejmu o detronizacji Mikołaja I Długie cierpienia Nasze znane Światu całemu, przysięgą zaręczone przez dwóch Panujących, a pogwałcone tylekroć swobody, nawzajem i Naród Polski od wierności dziś panującemu uwalniają. Wyrze[kł] [car] Mikołaj słowa, że pierwszy ze strony naszej wystrzał stanie się na zawsze zatracenia Polski hasłem […]. Naród zatem Polski na Sejm zebrany oświadcza: iż jest niepodległym Ludem i że ma prawo temu Koronę Polską oddać, którego godnym jej uzna […]. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1998, s. 181. Źródło 2. Fragment proklamacji niepodległości Węgier przez Zgromadzenie Narodowe My, Zgromadzenie Narodowe, prawnie reprezentujące państwo węgierskie, tym uroczystym oświadczeniem ustanawiamy Węgry suwerennym państwem […]. [Ś]miertelnie prześladowany naród węgierski został doprowadzony do tego kroku nie nadzwyczajnym zadufaniem i rewolucyjnym popędem, ale skrajną rozpaczą i koniecznością ratowania swego istnienia. Przeszło trzysta lat temu naród węgierski swym wolnym wyborem wezwał na tron królewski dynastię austriacką w oparciu o dwustronne zobowiązania. I te trzy wieki były niczym innym jak trzema wiekami nieprzerwanych cierpień. Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1998, s. 115–116. Rozstrzygnij, która z cytowanych uchwał została podjęta wcześniej. Odpowiedź uzasadnij. Podaj nazwy dynastii, które zostały pozbawione władzy decyzjami parlamentów. Podaj nazwy wydarzeń historycznych, podczas których parlamenty podjęły Decyzje przedstawione w źródłach. Poprawna odpowiedź Rozstrzygnięcie: Uchwała zacytowana w źródle 1. Przykładowe uzasadnienie: Ponieważ źródło 1. opisuje detronizację cara Mikołaja I przeprowadzoną przez sejm Królestwa Polskiego w 1831 r., natomiast źródło 2. dotyczy ogłoszenia niepodległości przez Węgry w 1849 r. Poprawne odpowiedzi Źródło 1. – dynastia Romanowów (Romanowowie) Źródło 2. – dynastia Habsburgów (Habsburgowie) Poprawne odpowiedzi Źródło 1. – powstanie listopadowe Źródło 2. – Wiosna Ludów / powstanie na Węgrzech 1848–1849 / rewolucja węgierska 1848– 1849 Zadanie 161.(SP18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Fragment artykułu współczesnego historyka Była pierwszą kobietą zatrudnioną jako pracownik naukowy na wyższej uczelni. Po śmierci męża Sorbona podjęła decyzję o przekazaniu jej katedry po nim. Znów zatem, jako pierwsza kobieta na świecie, została kierownikiem katedry w szkole wyższej. [Wkrótce] otrzymała drugą Nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii. […] Wybuch wojny zastał ją w Paryżu. Nie chciała pozostać bezużyteczna. Postanowiła zorganizować służbę rentgenowską. Udało jej się urządzić 20 wozów służby radiologicznej. Często zdarzało się, że sama siadała za kierownicą furgonetki i jechała na linię frontu, gdzie długie godziny prześwietlała rannych. Po wojnie zajęła się zbieraniem funduszy na instytut radowy w Warszawie. Nigdy nie zapomniała, że jest Polką. Na podstawie: M. Janicka, Wielka i skromna […], „Mówią Wieki” 2011, nr 3, s. 58–59. Podaj imię i nazwisko uczonej, której dotyczy tekst. Podaj nazwę wojny, w czasie której uczona prowadziła działalność opisaną w tekście. Podaj nazwy dwóch pierwiastków, które odkryła uczona. Na podstawie tekstu wyjaśnij, o jakich przemianach społecznych świadczy kariera uczonej. Poprawna odpowiedź Maria Skłodowska-Curie Poprawna odpowiedź I wojna światowa Poprawna odpowiedź polon i rad Przykładowa poprawna odpowiedź Kariera uczonej świadczy o postępującym procesie emancypacji / równouprawniania kobiet. Zadanie 162.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Źródło 1. Obrazy Jana Matejki Z. Żygulski, Sławne bitwy w sztuce, Warszawa 1996, s. 63. J. M. Michałowski, Jan Matejko, Warszawa 1979, il. 12. Źródło 2. Fragment biografii Jana Matejki W roku 1860 […] Matejko […] wkracza w dojrzały, niezwykle płodny okres działalności, w którym podejmuje wielkie zadania, nie tylko artystyczne. Jego twórczość staje się bowiem uwieńczoną powodzeniem próbą oddziaływania na społeczeństwo polskie; swymi kompozycjami z dziejów kraju przypomina innym krajom Europy nie tylko o świetnej przeszłości własnej ojczyzny, ale wprost o jej istnieniu, mimo wymazania z mapy Europy. Michałowski, Jan Matejko, Warszawa 1979, s. 7. Rozstrzygnij, czy tematyka obrazów zaprezentowanych w źródle 1. potwierdza opinię autora źródła 2. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tematyki obu obrazów. Poprawna odpowiedź Rozstrzygnięcie: Tak Przykładowe uzasadnienie: Autor źródła 2. pisze o tym, że Matejko swoimi obrazami przypominał zarówno Polakom, jak i cudzoziemcom o chlubnej przeszłości Polski a obrazy przedstawione w źródle 1. przypominają o sukcesach w historii Polski: – bitwie pod Grunwaldem (źródło 1. A), w której Polacy wraz z Litwinami pokonali Zakon Krzyżacki; – zwycięstwach Stefana Batorego w wojnie z Moskwą (źródło 1. B). Zadanie 163.(S18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Tablica genealogiczna [fragment] Na podstawie: Dynastie Europy, red. A. Mączak, Wrocław 2009, s. 115. Uwaga: tablica zawiera tylko wybrane postacie; x – małżeństwo; pod imionami podano lata życia. Podaj nazwę dynastii, której przedstawicieli ukazano na drzewie genealogicznym. Uzupełnij tabelę – wpisz obok podanych wydarzeń imiona władców, za panowania których miały one miejsce. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Poprawna odpowiedź Hohenzollernowie Poprawne odpowiedzi A – Fryderyk Wilhelm IV B – Wilhelm II C – Fryderyk Wilhelm III D – Wilhelm I Poprawna odpowiedź 1. – F 2. – P 3. – P Zadanie 164.(SP18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Źródło 1. Liczba zakładów przemysłowych w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904 Źródło 2. Liczba robotników w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904 Źródło 3. Wartość produkcji w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904 Na podstawie: Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1997, s. 288. Sformułuj wniosek dotyczący związku między liczbą zakładów przemysłowych a wartością produkcji i liczbą robotników w Stanach Zjednoczonych w latach 1869–1904. Podaj stosowaną w historiografii nazwę dla określenia procesu, którego skutki zobrazowano na wykresach. Przykładowe odpowiedzi – Spadek liczby zakładów przemysłowych nie spowodował w ogóle spadku liczby zatrudnionych, natomiast produkcja wzrosła. – Na wykresach widać , że liczba zakładów przemysłowych w latach 1889 -1904 spadła, podczas gdy wartość produkcji bardzo wzrosła, choć wzrost liczby robotników był niewielki. – Wielkość produkcji nie zależała od liczby zakładów przemysłowych, a liczba zatrudnionych w przemyśle robotników wpływała na nią w niewielkim stopniu. Poprawna odpowiedź Koncentracja przemysłu / powstawanie monopoli (trustów) Zadanie 165.(SR18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Fotografia budowli wzniesionej w Paryżu przez Napoleona I G. Magi, Paryż, Florencja 1997, s. 94. Podaj nazwę tradycji, do której nawiązał cesarz Napoleon I, gdy nakazał budowę przedstawionego na fotografii obiektu, i wyjaśnij ideowy cel wzniesienia tej budowli. Przykładowa odpowiedź Nazwa: Napoleon nawiązywał do tradycji antycznej / starożytnego Rzymu / cesarstwa rzymskiego. Wyjaśnienie: W starożytnym Rzymie tak upamiętniano zwycięskich wodzów. Napoleon chciał w ten sposób upamiętnić swoje wojenne czyny. Zadanie 166.(SR18) Uporządkuj chronologicznie wydarzenia z historii Polski XIX wieku, od najwcześniejszego do najpóźniejszego – wpisz obok nich numery od 1 do 5, przy czym 1 – oznacza wydarzenie najwcześniejsze, a 5 – najpóźniejsze. Poprawna odpowiedź 1 – utworzenie Księstwa Warszawskiego 2 – utworzenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego 3 – detronizacja cara Mikołaja I 4 – wybuch tzw. rabacji galicyjskiej 5 – powstanie Komisji Kolonizacyjnej Zadanie 167.(SR18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Wojna, której dotyczy tekst, przyczyniła się do A. proklamacji II Republiki Francuskiej. B. utworzenia I Rzeszy Niemieckiej. C. utraty przez Francję Alzacji i Lotaryngii. D. powstania pierwszej Międzynarodówki. Rozstrzygnij, czy wiersz przedstawia konflikt z perspektywy Francji, czy – z perspektywy Prus. Odpowiedź uzasadnij, podając dwa argumenty. C Rozstrzygnięcie: Wiersz przedstawia wydarzenia z perspektywy Prus. Przykładowe uzasadnienie: W wierszu znajdujemy… – informacje o królu Wilhelmie – bohaterze – pogardliwe sformułowania dotyczące Napoleona III (np. „wdział galoty”) – ironizowanie zachowania posła francuskiego („jęki” posła) – autor o Wilhelmie mówi „a my za nim…” Zadanie 168.(SR18) Na podstawie źródła oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Karykatura z XIX w. Na podstawie: Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Karykatura przedstawia wynalazcę, którym był A. Louis Pasteur. B. Thomas Edison. C. Wilhelm Roentgen. D. Charles Darwin. Poprawna odpowiedź A Przykładowe uzasadnienie: Wynalazł szczepionkę przeciwko wściekliźnie – na rysunku widzimy mężczyznę trzymającego strzykawkę nad wściekłym psem. Mężczyzna ma anielskie skrzydła, co można interpretować jako symbol szczególnego posłannictwa, opiekuńczości. Zadanie 169.(SR18) Na podstawie źródeł oraz własnej wiedzy wykonaj polecenie. Źródło 1. Zejście pilota – rysunek satyryczny z marca 1890 r. P. Szlanta, Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015, s. nlb. (wkładka). Objaśnienie: Postać w koronie – cesarz Wilhelm II, postać schodząca z okrętu – Otto von Bismarck. Źródło 2. Fragment opracowania historycznego W 1891 r. władze pruskie wyraziły zgodę na prywatną naukę języka polskiego w znacznej części szkół ludowych. [W tym samym roku] wakujące stanowisko arcybiskupa gnieźnieńsko- -poznańskiego objął Polak Florian Stablewski. [W czerwcu 1893 r.] odbyły się kolejne wybory. W Poznańskiem wygrali zwolennicy ugody […]. 4 lipca większością 198 do 187 głosów parlament poparł podniesienie etatu armii. Osiemnastu posłów z Koła Polskiego, którzy głosowali za projektem, odegrało rolę przysłowiowego języczka u wagi. W podziękowaniu za poparcie cesarz w telegramie do Kościelskiego1 pisał: „Dziękuję Panu i pańskim ziomkom za okazaną mnie i domowi memu wierność. Jest ona wzorem dla wszystkich”. P. Szlanta, Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015, s. 302–303. 1 Józef Kościelski – ziemianin, literat, przywódca grupy ugodowców. Wyjaśnij wpływ wydarzenia zobrazowanego na rysunku satyrycznym na decyzje Polaków z Koła Polskiego w Reichstagu opisane w źródle 2. Przykładowa odpowiedź Dymisja Bismarcka – ukazana w źródle 1. – spowodowała złagodzenie antypolskiego kursu polityki rządu, o czym świadczą podane w źródle 2. decyzje władz z 1891 r. W rezultacie tych zmian posłowie Koła Polskiego w Reichstagu udzielili poparcia polityce Wilhelma II, który dążył do wojny, a wcześniej jej przeciwnikiem był Bismarck. Zadanie 170. (NR18) stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, z okazji którego wybito medal. dlaczego w symbolice medalu nawiązano do wydarzenia z okresu średniowiecza. W odpowiedzi odwołaj się do elementów graficznych i napisów na medalu. Prawidłowa odpowiedź pokój (traktat) w Tylży / utworzenie Księstwa Warszawskiego Prawidłowa odpowiedź Odpowiedź powinna zawierać elementy: a) wyjaśnienie powodów nawiązania do średniowiecza. Np.: w symbolice medalu nawiązano do wydarzenia ze średniowiecza (zjazd gnieźnieński), aby zwrócić uwagę na analogię sojuszu cesarsko-polskiego. Świadczą o tym: b) odwołanie się do napisów (stare piękno przywrócone, Otton III i Bolesław, rok 1000; Napoleon i Fryderyk August, rok 1807); c) odwołanie się do elementów graficznych (tron, insygnia koronacyjne). Zadanie 171.(NR18) Źródło 1. Diariusz sejmu [fragment] Długie cierpienia nasze znane światu całemu […] naród polski od wierności dziś panującemu uwalniają. […] Wyrzeczone […] przez samego [cara] Mikołaja słowa, że pierwszy ze strony naszej wystrzał stanie się na zawsze zatracenia Polski hasłem, […] nie zostawiają[nic], jak tylko rozpacz szlachetną. Naród zatem polski, na sejm zebrany, oświadcza: iż jest niepodległym ludem i że ma prawotemu koronę polską oddać, którego godnym jej uzna […]. Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 30, Warszawa 1958, s. 11. Źródło 2. Banknoty wyemitowane w Królestwie Polskim stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, podczas którego podjęto uchwałę przedstawioną w źródle 1. który z banknotów (A czy B) zaprezentowanych w źródle 2. nawiązuje symboliką do decyzji opisanej w źródle 1. Odpowiedź uzasadnij. Prawidłowa odpowiedź powstanie listopadowe / sejm powstańczy / detronizacja cara Mikołaja I Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: A Przykładowe uzasadnienie: Do źródła 1. nawiązuje herb – „Orzeł” symbol Polski i „Pogoń” symbol Litwy – połączone koroną. Nie ma tu dwugłowego orła Romanowów zgodnie z decyzją ze źródła 1., gdyż dokonano detronizacji cara Mikołaja I i przestał on być władcą Królestwa Polskiego. Zadanie 172.(NR18) Podaj stosowane w historiografii nazwy dwóch konfliktów zbrojnych, do których odnosi się rysunek satyryczny. Prawidłowa odpowiedź – powstanie styczniowe – wojna secesyjna / wojna domowa w USA Zadanie 173.(NR18) Na podstawie źródła i własnej wiedzy zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Karykatura przedstawia wynalazcę, którym był A. Louis Pasteur. B. Thomas Edison. C. Wilhelm Roentgen. D. Charles Darwin. Prawidłowa odpowiedź Odpowiedź: A Przykładowe uzasadnienie: Wynalazł szczepionkę przeciwko wściekliźnie – na rysunku widzimy mężczyznę trzymającego strzykawkę nad wściekłym psem. Mężczyzna ma anielskie skrzydła, co można interpretować jako symbol szczególnego posłannictwa, opiekuńczości. Zadanie 174.(NR18) Fragment dokumentu programowego z końca XIX w.[N]ajwiększym błędem jest zakładać, że jedna klasa społeczna jest z natury wroga drugiej, czyli że bogaci i proletariusze mają w naturze walkę w bezlitosnym pojedynku ze sobą. Rzecz tak bardzo sprzeczna z rozumem i prawdą. Prawdą natomiast jest, że tak jak w ciele ludzkim różne członki układają się wzajemnie i tworzą tę harmonijną równowagę nazywaną symetrią, tak też i chciała natura, aby w społeczności ludzkiej harmonizowały ze sobą te dwie klasy i aby w efekcie dawały równowagę. Na podstawie: Źródła i materiały do nauczania historii, red. S. Sierpowski, Warszawa 1998, s. 204–206. Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Tekst jest krytyką ideologii A. konserwatywnej. B. liberalnej. C. narodowej. D. marksistowskiej. Prawidłowa odpowiedź Odpowiedź: D Przykładowe uzasadnienie: W tekście została poddana krytyce idea walki klas, która jest charakterystycznym elementem ideologii marksistowskiej. Zadanie 175.(SP19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Pamiętnik markiza de Bouille [fragment] [B]urżuazja stała wyżej od szlachty pod względem bogactw, talentu i walorów osobistych.[…] Zdawała sobie sprawę z tej wyższości, a jednak była wszędzie poniżana i przez przepisy wojskowe odsunięta od zajmowania stanowisk w armii. Niedostępne do pewnego stopnia były dla niej również wysokie stanowiska kościelne, ponieważ biskupów wybierano z zasady spośród magnatów, a wielkich wikariuszy spośród szlachty […]. Na wysokie stanowiska również jej nie przyjmowano, większość zaś dworów suwerennych dopuszczała do swego towarzystwa tylko szlachtę. Nawet na stanowisko referendarza […] wymagano w ostatnim czasie dowodów pochodzenia szlacheckiego. E. Lenard, Z. Morawski, A. Żuberek, Historia w tekstach źródłowych […], Warszawa 2003, s. 88. Rozstrzygnij czy – zdaniem autora tekstu – burżuazja miała takie same przywileje jak szlachta? Odpowiedź uzasadnij, przywołując dwa argumenty. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygniecie: Nie Przykładowe uzasadnienia: – Szlachta sprawowaBa urzdy, peBniBa godno[ci ko[cielne. WynikaBo to z przynale|no[ci do stanu poprzez urodzenie. Burżuazja, mimo iż, była bogatsza czy lepiej wykształcona nie miała takich możliwości. – W przeciwieDstwie do szlachty bur|uazja byBa pozbawiona jakichkolwiek przywilejów i wszystkie ważniejsze urzędy i stanowiska w państwie były dla nich nieosiągalne. Zadanie 176.(SP19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Uchwała Sejmu [fragment] Długie cierpienia nasze znane są całemu światu. Przysięgą poręczone przez dwu panujących, a pogwałcone tylekroć swobody – nawzajem i naród polski od wierności wobec dzisiejszego panującego uwalniają. […] Naród zatem polski, na sejmie zebrany, oświadcza: iż jest niepodległym ludem i że ma prawo temu koronę polską oddać, którego godnym jej uzna, po którym z pewnością będzie się mógł spodziewać, iż mu zaprzysiężonej wiary i zaprzysiężonych swobód […] dochowa. W. Sochacki, Historia […] XIX i XX wiek, Warszawa 2002, s. 76. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. Zadanie 177.(SP19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenia. O urządzeniu włościan w Królestwie Polskim Artykuł 1. Ziemie pozostające w użytkowaniu włościan w majątkach prywatnych, […] i państwowych stają się zupełną własnością używających ich włościan. Artykuł 2. […] uwalnia się włościan na zawsze od wszystkich bez wyjątku powinności, do których byli obowiązani na rzecz właścicieli ziemskich: od pańszczyzny, okupu w pieniądzach, czynszu, danin w naturze itp. Artykuł 11. Włościanie […] zachowują prawo do tych wygód, z których korzystali na zasadzie […] kontraktów, umów słownych, jak też na zasadzie zwyczaju, […] prawo otrzymywania drzewa budulcowego, drwa, zbierania chrustu […], liści na podściółkę, prawo pasienia w lasach pańskich. G. Chomicki, L. Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe, Kraków 2001, s. 289–290 Podaj numer artykułu z cytowanego źródła, w którym jest mowa o serwitutach, i wyjaśnij, czym one były. Zaznacz poprawne dokończenie zdania Cytowany dokument został wydany podczas A. powstania kościuszkowskiego. B. powstania listopadowego C. powstania krakowskiego. D. powstania styczniowego. Prawidłowa odpowiedź Numer artykułu: artykuł 11 Przykładowe wyjaśnienie: Uprawnienia chłopów do korzystania z dworskich [łąk i pastwisk oraz] lasów. D Zadanie 178.(SP19) Na podstawie planów i własnej wiedzy wykonaj polecenia. Wieś Osiek (Bydgoskie) w XIX w. Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, t. II, red. M. Kamler, Warszawa 1981, s. 496. Rozstrzygnij, który z planów (A czy B) odnosi się do sytuacji we wsi Osiek po uwłaszczeniu. Podaj nazwę sposobu uprawy roli, który został zaprezentowany na planie A. Prawidłowa odpowiedź D Prawidłowa odpowiedź Trójpolówka Zadanie 179.(SP19) Uzupełnij tabelę – przyporządkuj polskim wynalazcom i odkrywcom właściwe osiągnięcia. Odpowiedzi wybierz spośród podanych. wprowadzenie nazwy „witamina” – skroplenie powietrza – odkrycie promieniotwórczości – skonstruowanie lampy naftowej – odkrycie dwóch pierwiastków: polonu i radu Prawidłowe odpowiedzi Zygmunt Wróblewski, Karol Olszewski – skroplenie powietrza Kazimierz Funk – wprowadzenie nazwy „witamina” Ignacy Łukasiewicz – skonstruowanie lampy naftowej Maria Skłodowska-Curie – odkrycie dwóch pierwiastków: polonu i radu Zadanie 180.(SP19) Na podstawie danych z tabeli i własnej wiedzy wykonaj polecenia. Tabela. Plony czterech zbóż na ziemiach polskich (w kwintalach z 1 ha) Podaj nazwę obszaru, na którym plony zbóż były najwyższe w okresie 1878–1913. Podaj nazwę zaboru, który osiągał najwyższe rezultaty w produkcji zbóż w latach 1878–1913. Prawidłowa odpowiedź Śląsk Prawidłowa odpowiedź zabór pruski Zadanie 181.(SPP Francuska karykatura z 1898 roku Interpretując treść źródła, wyjaśnij, na czym polegała polityka mocarstw światowych wobec Chin na przełomie XIX i XX wieku. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Polityka USA wobec Chin na początku XX wieku nosi nazwę A. polityki merkantylistycznej. B. dyplomacji dolarowej. C. polityki otwartych drzwi. D. polityki izolacjonizmu. Przykładowa odpowiedź Polityka polegała na rywalizacji mocarstw o strefy wpływów na terytorium Chin. Ciasto z napisem „Chiny” kroją Wielka Brytania (królowa Wiktoria), Niemcy (cesarz Wilhelm II Hohenzollern), Rosja (car Mikołaj II) i Japonia (samuraj – alegoryczne ukazanie tego kraju). Francja (Marianna) nie zasiada przy stole (stoi za carem Mikołajem II). W tle widać protestującego urzędnika chińskiego (z czasów dynastii Qing). Prawidłowa odpowiedź C Zadanie 182.(SR19) Na podstawie źródeł i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Źródło 1. O poglądach kanclerza Metternicha Metternichowi sprawiła satysfakcję nauczka, jaką otrzymała monarchia rosyjska, a wraz z nią każda inna monarchia kokietująca konstytucjonalizm; odczuwał nawet […] radość z nieszczęścia rosyjskiego rywala. […] Wraz z Rosją ucierpiały na tym Prusy i Austria, także posiadające polskich poddanych. […] Wszystkie trzy mocarstwa musiały więc być zainteresowane zdławieniem polskiego powstania narodowego. F. Herre, Metternich, Warszawa 1996, s. 324. Źródło 2. Fragment opracowania historycznego Wybuch powstania został przyjęty z zadowoleniem w Wiedniu, ponieważ zmuszało ono Rosję do osłabienia aktywności na Bałkanach. Petersburg bowiem ani na chwilę nie zrezygnował z pozycji utraconych w wyniku wojny krymskiej. Popierał słowiańskie ruchy wyzwoleńcze, po cichu zaopatrywał Serbię w broń. Tę politykę obserwowano w Wiedniu z niepokojem. Garlicki, Historia 1815–1939. Polska i świat, Warszawa 2000, s. 117. Rozstrzygnij, czy opinie przedstawione w obu źródłach dotyczą tego samego powstania. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: nie Przykładowe uzasadnienie: W źródle 1. jest mowa o Metternichu, który był kanclerzem Austrii w I poł. XIX wieku, a więc mógł odnosić swoją opinię do powstania listopadowego. Natomiast w źródle 2. jest mowa o skutkach wojny krymskiej, a więc opis dotyczy powstania styczniowego. Zadanie 183.(SR19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Wyjaśnij wymowę ideową rysunku, odwołując się do faktografii. Przykładowa odpowiedź Rysunek został opublikowany w 1867 roku, a więc po zwycięskiej wojnie Prus z Austrią. Francja ostrzega sąsiada przed kolejnymi planami ekspansji. Zadanie 184.(SR19) Na podstawie źródła i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Ignacy Chrzanowski o przyczynach upadku Rzeczypospolitej My byliśmy podobni do chorego, który zachorował wprawdzie z własnej nieopatrzności, ale który się na koniec opatrzył i zaczął leczyć […]. Lecz wtedy przyszło trzech sąsiadów chciwych na jego ojcowiznę, którzy już dawniej, jak mogli, odpędzali lekarzy od jego łóżka, a teraz, kiedy wstał, to go zamordowali. J. Małecki, Zarys dziejów Polski […], Kraków 1991, s. 237–238. Rozstrzygnij, czy w źródle zostały zaprezentowane poglądy warszawskiej czy krakowskiej szkoły historycznej. Odpowiedź uzasadnij. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: szkoła warszawska Przykładowe uzasadnienie: Przedstawiciele warszawskiej szkoły historycznej upatrywali przyczyn upadku Rzeczypospolitej w czynnikach zewnętrznych, tj. w działaniach państw sąsiednich – a tego dotyczy tekst. Zadanie 185.(SR19) Źródło A Fragment opracowania współczesnego badacza Życiu ludzkiemu nadano nowe ramy, nowe zarówno pod względem fizycznym, jak i społecznym. Trzy czynniki sprawiły, iż stworzenie nowego świata stało się możliwe: liberalna demokracja, badania naukowe i industrializacja. […] Żaden z tych czynników nie był wynalazkiem XIX wieku, wszystkie trzy zrodzone były w dwu poprzednich stuleciach. Zasługą XIX wieku nie było ich wynalezienie, lecz wdrożenie w życie. […] Wiek XIX był w istocie wiekiem rewolucyjnym. Tej rewolucji nie należy jednak szukać na barykadach. […] Oto zwyczajni ludzie, olbrzymie masy społeczne – znaleźli się nagle w warunkach życiowych diametralnie różnych od tych, w których dotychczas żyli. Życie publiczne zostało wywrócone do góry nogami. Rewolucja to nie powstanie przeciwko istniejącemu porządkowi, lecz wprowadzenie nowego porządku będącego odwróceniem starego. J. Ortega y Gasset, Bunt mas i inne pisma socjologiczne, Warszawa 1982, s. 60–61. Na podstawie źródła A i własnej wiedzy wykonaj polecenie. Wyjaśnij, na czym – zdaniem autora tekstu – polegał rewolucyjny charakter XIX wieku. Przykładowa odpowiedź Zdaniem autora rewolucyjny charakter XIX wieku polegał na rzeczywistej zmianie warunków życia ogromnych mas ludzi. Zadanie 186.(SR19) Źródło Fragment wspomnień Lucjana Rudnickiego W blichu 1 Widzewskiej Manufaktury pięćdziesiąt lat temu pracowali chłopi z bliższych dalszych okolic, przetykani Niemcami, i mimo że zaprzęgli się do nowej pańszczyzny, umieli cenić dobrodziejstwo i potęgę maszyny. Rozumieli instynktownie, że rodzi się tu nowy społeczny porządek, wyższy od tego na wsi. A w każdej zbiorowej pracy pojawia się nowa więź, nowa siła i nowe przytakiwanie życiu, nawet gdy praca jest niewolną, jeżeli staje się punktem wyjścia do spodziewanego lepszego bytu. […] W owym czasie chłop polski, uciekając od bydlęcej doli, nie tylko nie miał zamiarów maszynoburczych, ale błogosławił maszyny i fabrykanta. Wprawdzie nie bogato się żyło rodzinnie robotniczej za sto dwadzieścia groszy dziennie, ale w stosunku do bytu na wsi za pięć czeskich (trzydzieści groszy) lub co najwyżej za czterdziestkę, zdobywaną dorywczo przy karczowaniu poręby, był to społeczny awans. […] Jakie śmieszne jest gadanie o wyższości pracy wśród przyrody i bezmyślności jej przy maszynie! L. Rudnicki, Stare i nowe, t. I, Warszawa 1948, s. 68. 1 Blich – miejsce, gdzie bielono płótno. Wyjaśnij, dlaczego autor tekstu uważa życie robotników w mieście za lepsze od życia chłopów na wsi. Przykładowa odpowiedź Zdaniem autora życie w mieście gwarantowało wyższy standard życia, oznaczało awans społeczny. Zadanie 187.(NR19) Fragment aktu założenia konfederacji My senatorowie, ministrowie [Rzeczypospolitej], widząc, że już dla nas nie masz[Rzeczypospolitej], iż sejm dzisiejszy, na niedziel tylko sześć zwołany, przywłaszczywszy sobie władzę prawodawczą na zawsze, a już przeszło przez lat półczwarta [tj. trzy i pół roku] ciągle ją ze wzgardą praw uzurpując, połamał prawa kardynalne, zmiótł wszystkie wolności szlacheckie, a w dniu trzeciego maja w rewolucję i spisek przemieniwszy się, nową formą rządu, za pomocą mieszczan, żołnierzy, narzuconą sukcesję tronu postanowił, królowi od przysięgi, na pacta conventa wykonanej, uwolnić się dozwolił, władzę królów rozszerzył, rzeczpospolitą w monarchię zamienił, szlachtę bez posesji od równości i wolności odepchnął[…], w wojnę szkodliwą przeciwko Rosji, sąsiadki naszej najlepszej, najdawniejszej z przyjaciół i sprzymierzeńców naszych, wplątać nas usiłował. Wiek XVI–XVIII w źródłach […], oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1999, s. 438. stosowaną w historiografii nazwę konfederacji, której akt założenia przedstawia źródło. Odpowiedź uzasadnij. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Cytowany dokument powstał A. przed elekcją Stanisława Augusta Poniatowskiego. B. przed pierwszym rozbiorem Rzeczypospolitej. C. po powstaniu Komisji Edukacji Narodowej. D. po wybuchu powstania kościuszkowskiego. Prawidłowa odpowiedź Nazwa: konfederacja targowicka Przykładowe uzasadnienia: – W źródle jest zawarta krytyka Sejmu Wielkiego i jego reform w tym Konstytucji 3 maja (zniesienie praw kardynalnych, wprowadzenie dziedziczności tronu). – źródło przedstawia Rosję jako sprzymierzeńca. – Odnosi się do wydarzeń po uchwaleniu Konstytucji 3 maja, co oznacza że jest to konfederacja targowicka. Prawidłowa odpowiedź C Zadanie 188.(NR19) Źródło 1. Fragment patentu cesarza Ferdynanda Kraków nie dopełnił […] warunków swego niepodległego bytu. […] Kiedy […] miasto popadło pod władzę pewnej liczby konspiratorów, którzy uzurpowali sobie tytuł rządu rewolucyjnego na całą Polskę, i powoływali mieszkańców wszystkich prowincji dawnego Królestwa Polskiego do powstania i wzięcia za broń przeciw istniejącym rządom, uzbrojone bandy z terytorium Krakowa napadły i nasze kraje. Rezultatem tych deliberacji była umowa […], na mocy której trzy opiekuńcze mocarstwa, odwołując i uchylając się od traktatów zawartych 3 maja 1815 r. względem miasta Krakowa, postanowiły w mowie będące miasto i okręg jego oddać w posiadania nasze, tak jak było przed pokojem wiedeńskim 14 października 1809 r. za panowania naszego najjaśniejszego ojca i poprzednika. M. Kallas, M. Przymkowski, Historia ustroju i prawa w Polsce […], Warszawa 2006, s. 178–179. Źródło 2. Mapa. Ziemie polskie w I połowie XIX wieku K. Jonca, Rozwój gospodarczy Polski do 1939 roku, Wrocław 2000, s. 109. tabelę – wpisz nazwy państw, w których granicach znajdował się w poszczególnych latach Kraków. Podaj stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, o którym mowa w podkreślonym fragmencie tekstu. Prawidłowa odpowiedź 1808 – Cesarstwo Austriackie [Austria] 1816 – Rzeczpospolita Krakowska [Wolne Miasto Kraków] 1848 – Cesarstwo Austriackie [Austria] Prawidłowa odpowiedź Powstanie krakowskie Zadanie 189.(NR19) Źródło 1. Fragment konstytucji Artykuł 5. Korona książęca […] jest dziedziczną w osobie Króla Saskiego, jego potomków, dziedziców i następców w porządku następstwa ustanowionego w domu saskim. Artykuł 6. Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej swojej zupełności urzędowanie władzywykonawczej. Od niego wychodzą projekta ustaw. Wiek XIX w źródłach […], oprac. M. Sobańska-Bondaruk, Lenard, Warszawa 1999, s. 40. Rozstrzygnij, która ilustracja (A czy B) przedstawia godło państwa opartego na zasadach opisanych w źródle 1. Odpowiedź uzasadnij. Prawidłowa odpowiedź Rozstrzygnięcie: A Przykładowe uzasadnienie: Źródło 1. jest fragmentem konstytucji Księstwa Warszawskiego, która zakładała unię personalną Saksonii z Księstwem (król saski był księciem warszawskim). Na ilustracji A zostało przedstawione godło Księstwa Warszawskiego, które uwzględnia symbolikę dynastii Wettinów i symbolikę Polski. Zadanie 190.(NR19) Źródło 1. Fragment opracowania historycznego Regulacja uwłaszczeniowa stworzyła […] dość duże gospodarstwa kmiece oraz poważną liczebnie grupę ludności bezrolnej. Po uwłaszczeniu […] nasiliły się procesy rozdrabniania gruntów chłopskich […] i powiększania gospodarstw […] kosztem drobnych rolników, […] następowała również koncentracja ziemi […] w rękach właścicieli folwarków. Szybko rosło zatrudnienie najemne w folwarkach i u bogatych chłopów. J. Zdrada, Historia Polski 1795–1914, Warszawa 2015, s. 272. Rozstrzygnij, czy tekst dotyczy przebiegu uwłaszczenia w zaborze pruskim, czy w Królestwie Polskim. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do obu źródeł. Obraz przedstawia pozytywną wizję amerykańskiej ekspansji na Dziki Zachód, świadczą o tym następujące elementy: – kierunek pozytywnych, cywilizacyjnych zmian (postępu) biegnie ze wschodu na zachód; – „dzika” Ameryka (Indianie, bizony) ustępuje pod naporem cywilizacji (rolnictwo, transport kolejowy, telegraf); – w centralnej części obrazu znajduje się personifikacja postępu (cywilizacji): kobieta w białej szacie z gwiazdą na czole, z podręcznikiem szkolnym w ręku, rozwijająca trakcję telegraficzną (same pozytywne elementy); – symbolika światła i ciemności: światło (cywilizacja, postęp) nadchodzi od wschodu, mrok (dzikość, natura) ustępuje na zachód. Zadanie 191. (NR19) Obraz Johna Gasta z 1872 roku Wyjaśnij, jaką wizję amerykańskiej ekspansji na Dziki Zachód propaguje ten obraz. W odpowiedzi odwołaj się do jego elementów graficznych. TEMATY WYPRACOWAŃ Scharakteryzuj sytuację gospodarczą na ziemiach polskich w latach 1815–1914 (SR09) Bić się czy nie bić? Scharakteryzuj i oceń postawy Polaków wobec zaborców w XIX wieku (SR14) Zmierzch wielkich dynastii. Porównaj przyczyny końca panowania dynastii rządzących w państwach zaborczych. (SR15) Czy zgadzasz się z opinią opublikowaną w XIX w. na łamach emigracyjnego pisma „Baczność”, że rewolucja społeczna, ażeby była narodową – potrzebuje powstania. Powstanie, żeby żyć – potrzebuje rewolucji społecznej? Odpowiedź uzasadnij. W pracy odwołaj się do materiałów źródłowych. (NR15) Na podstawie: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 35, Warszawa 1959, s. 31. TEMATY WYPRACOWAŃ(dalsza część) Scharakteryzuj i oceń postawy Polaków wobec władzy państwowej w Królestwie Polskim w latach 1815–1830. (SR17) Małe państwo wielkich nadziei. Uzasadnij trafność tego określenia w stosunku do Księstwa Warszawskiego, charakteryzując ustrój polityczny, wysiłek militarny i gospodarczy tego państwa. W pracy wykorzystaj materiały źródłowe. (NF17) Strona wykorzystuje pliki cookies, by działać prawidłowo oraz do celów analitycznych, reklamowych i społecznościowych. OK, Rozumiem Privacy Overview This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience. Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.

W odniesieniu do ówczesnej sytuacji Polski największą rolę pełniła prasa polityczna. W jej rozwoju wyróżnia się kilka etapów: od 1795 r. do powstania listopadowego, następnie do powstania styczniowego oraz do wybuchu I wojny światowej. Po trzecim rozbiorze nastąpił upadek prasy, która musiała przyzwyczaić się do funkcjonowania

ZIEMIE POLSKIE PO UPADKU POWSTANIA LISTOPADOWEGO Po upadku Powstania Listopadowego władze rosyjskie rozpoczęły represje wobec jego Polaków zesłano na Syberię lub skazano na prace w kopalniach. Zlikwidowano wojsko polskie,konfiskowano majatki Warszawie zbudowano Cytadelę ,która pełniła rolę więzienia dla więzniów konstytucję i wprowadzono Statut Organiczny,Wprowadzono stan wojenny, a namiestnikiem został Paskiewicz.

Powstanie listopadowe wybuchło 29 listopada 1830r. trwało do końca września 1831. Główną przyczyną było nieprzestrzeganie przez carów rosyjskich postanowień konstytucji 1815r. Aresztowanie grupy spiskowców zmobilizowało podchorążych, aby wywołać powstanie. Nie wybrano przywódcy i liczono, że w momencie rozpoczęcia działań

Powstanie listopadowe, wojna polsko-rosyjska 1830-1831 – polskie powstanie narodowe przeciw Rosji, które wybuchło w nocy z 29 listopada na 30 listopada 1830, a zakończyło się 21 października 1831. Zasięgiem swoim objęło Królestwo Polskie i część prowincji zabranych (Litwę, Żmudź i Wołyń). W rocznicę wybuchu powstania obchodzony jest Dzień Podchorążego. Początki Jednym z podstawowych przyczyn wybuchu konfliktu stał się zwyczaj łamania konstytucji Królestwa Polskiego przez cara Aleksandra I. Rozbudowano aparat tajnej policji i wprowadzono cenzurę prewencyjną. W 1820 roku powstała opozycja składająca się z członków województwa kaliskiego (tzw. kaliszanie). Ich przywódcami byli Wincenty oraz Bonawentura Niemojowski, którzy próbowali utworzyć legalną opozycję. Wkrótce jednak zakazano działać kaliszanom. Po upadku kaliszanów zaczęły powstawać pierwsze organizacje spiskowe. Major wojska polskiego, Walerian Łukasiński utworzył tajne Wolnomularstwo Narodowe, a następnie Towarzystwo Patriotyczne. Celem organizacji była odbudowa Polski w granicach przedrozbiorowych. Wkrótce jednak władze rosyjskie odkryły grupę i wielu członków (w tym Łukasińskiego) aresztowano. Pomimo kryzysu, stowarzyszenie nadal istniało, a jej nowym przywódcą został Seweryn Krzyżanowski. Do rozbicia organizacji przyczynił się upadek powstania dekabrystów w Rosji. Po raz kolejny aresztowano członów Towarzystwa Patriotycznego, jednakże nowy car, Mikołaj I Romanow, potraktował ich łagodnie. W Wilnie w latach 1817-1823 działało Towarzystwo Filomatów. Założone je z inicjatywy Tomasza Zana oraz Adama Mickiewicza. Pierwotnie miał kształcić członków, jednakże później przerodziło się ono w Towarzystwo Filaretów. Wybuch powstania Dalsze ograniczenia autonomii oraz łamania konstytucji wywołały wzrosty niezadowolenia wobec Rosji. W 1828 roku w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie powstało Sprzysiężenie Podchorążych. Głównym celem organizacji było uzyskanie niepodległości Polski. Na czele grupy wojskowych stanął podporucznik Piotr Wysocki. Latem 1830 do Warszawy dotarła wiadomość o zwycięstwie rewolucji lipcowej w Paryżu. Wkrótce za pośrednictwem prasy zaczęto rozpowszechniać informacje o zamiarach wysłania armii Królestwa Polskiego w celu stłumienia powstania belgijskiego, co spotkało się z gwałtownym sprzeciwem żołnierzy i oficerów. Później okazało się, że car nie planował takiej akcji. Dodatkowo w tym samym czasie zaistniała groźba wykrycia spisku przygotowanego przez Wysockiego. Pomimo zbliżającej się zimy zaplanowano wybuch powstania. Powstanie wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830. O jego losach zdecydowały pierwsze godziny. Spiskowcy ruszyli na Belweder, ponieważ ich głównym celem było pojmanie wielkiego księcia Konstantego. Kiedy okazało się, że książę Konstanty uciekł, dalsze plany zostały zagrożone. Powstańcy nie uzyskali wsparcia od bogatej części społeczeństwa. Klęsce zapobiegło zaangażowanie mieszkańców Warszawy. Po nocach walki, Rosjanie wycofali się z miasta. Od negocjacji do detronizacji Kontrolę nad powstaniem przejęła Rada Administracyjna, która przekształciła się w Rząd Tymczasowy. Władze nie chciały dopuścić do wojny polsko-rosyjskiej. 5 grudnia gen. Józef Chłopicki ogłosił się dyktatorem powstania. Pod presją rozbudował armię oraz przygotowywał się do rozmów z carem Mikołajem I. Rozmowy zakończyły się klęską. W tej sytuacji 25 stycznia 1831. sejm Królestwa Polskiego ogłosił detronizację cara. Władzę przejął Rząd Narodowy, gdzie na cele stanął Adam Czartoryski, który poszukiwał sojuszników w Europie. Jednakże ze względu na postanowienia z Kongresu wiedeńskiego, nie udało się znaleźć sojuszników politycznych. Zupełnie inaczej było z społeczeństwami państw europejskich. Ludność z Francji, Belgii i Szwajcarii popierało całkowicie walkę o niepodległość Polski. Samo powstanie bardzo szybko znalazło poparcie u samych mieszkańców Królestwa Polskiego. W wojnie nie uczestniczyli tylko chłopi, uznając konflikt za wojnę panów, która ich w żaden sposób nie dotyczy. Wojna polsko-rosyjska Na początku lutego 1831 do Królestwa Polskiego wkroczyła armia rosyjska licząca 120 tys. żołnierzy. Na czele armii stanął Iwan Dybicz. Przeciwko Rosjanom było 50 tys. Polaków. Celem Rosjan było zajęcie Warszawy, jednakże nie powiodło się. Do decydującej doszło 25 lutego 1831 pod Grochowem. Krwawy bój zakończył się odwrotem Polaków na Warszawę. Ich bój spowodował decyzję Dybicza o wycofanie się z Warszawy. Walki ponowiono pod koniec marca. Plan kontrataku przygotował gen. Ignacy Prądzyński. W rezultacie udało mu się wygrać kilka bitew. Jednakże pierwsze niepowodzenia pojawiły się pod Ostrołęką. Tam pojawiły się pierwsze sygnały o spadku poparcia na powstanie. W tej sytuacji nowy dowódca sił rosyjskich, Iwan Paskiewicz zaplanował atak na zachodnią część Warszawy. Miasto padło 8 września. Ostateczne zakończenie powstania ogłoszono na początku października. Bitwy w czasie powstania listopadowego bitwa pod Stoczkiem - 14 lutego 1831 bitwa pod Wawrem - 19 lutego 1831, nierozstrzygnięta bitwa pod Białołęką - 24 lutego 1831 bitwa pod Olszynką Grochowską - 25 lutego 1831 bitwa pod Wawrem - 31 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich bitwa pod Dębem Wielkim - 31 marca 1831 bitwa pod Domanicami - 9 kwietnia 1831 bitwa pod Iganiami - 10 kwietnia 1831 bitwa pod Ostrołęką - 26 maja 1831 Walki poza Królestwem Polskim Obok walk w Królestwie Polskim zorganizowano walki na Litwie (od marca 1831 roku). Tam sławę odniosła Emilia Plater, która dowodziła powstańcami. Wodzowie Dyktatorzy powstania: gen. Józef Chłopicki gen. Jan Skrzynecki gen. Jan Krukowiecki gen. Maciej Rybiński Żaden z nich nie wierzył w sukces powstania, dlatego nie starali się zbytnio podczas walk. Niepochlebna opinia o nich została wyrażona w anonimowym wierszyku: Chłop [Chłopicki] nas zdradził, skrzynka [Skrzynecki] przyskrzyniła, kruk [Krukowiecki] oko wydziobał, ryba [Rybiński] zatopiła. Skutki powstania listopadowego Ocena powstania Do upadku powstania i przegrania wojny w dużym stopniu przyczynili się arystokratyczni, nieudolni dowódcy: generałowie Chłopicki, Jan Skrzynecki, Jan Krukowiecki, Henryk Dembiński i Bonawentura Niemojewski, a także brak większego wsparcia ze strony ludności chłopskiej, wobec negatywnego stanowiska szlacheckich, konserwatywnych władz powstańczych do uwłaszczenia i likwidacji pańszczyzny na wsi. Nie doczekali się też powstańcy pomocy z zewnątrz, a przeciwnie, zarówno papież Grzegorz XVI, jak i rządy państw europejskich, napiętnowali powstańców jako wichrzycieli i zdrajców prawowitej władzy. Więzienia i Sybir Po upadku powstania powieszono wielu wojskowych. Wśród nich byli: Potocki, Hauke, Trębicki, Nowicki, Siemiątkowski, Blumer. Wielka Emigracja Duża ilość artystów oraz wojskowych zdecydowało wyjechać do Anglii, Stanów Zjednoczonych oraz Francji przed cenzurą, więzienia oraz wywozem na Sybir. Działalność spiskowa w kraju W drugiej połowie lat 30. XIX w. na ziemiach polskich wznowiono działalność spiskową. Do jej rozwoju przyczynili się tajni wysłannicy emigracji, nazywani emisariuszami. W Krakowie w 1835 roku powstało Stowarzyszenie Ludu Polskiego, którym przewodził Seweryn Goszczyński. Na ziemiach zabranych idee tej organizacji głosił emisariusz Szymon Konarski. W Wielkopolsce powołano Centralizację Poznańską, czyli tajny komitet kierowano przez Karola Libelta. Na początku lat czterdziestych ruch spiskowy powstawał na ziemiach byłego Królestwa Polskiego. Powstały Związek Narodu Polskiego oraz działalność księdza Piotra Ściegiennego. Początki Represje, do których doszło skłoniło Polaków do zakończenia działań konspiracyjnych. W tym czasie rodzące się idee pozytywizmu przeniesiono na ziemie polskie. Po reformach w zaborze pruskim rozpoczęto szeroki program nauczania. Nowe działania nazwano pracą organiczną. Praca organiczna dążyła do wpojenia patriotyzmu w każdego Polaka. Działalność ta była na szeroką skalę. Do najwybitniejszych przedstawicieli nurtu pracy organicznej należeli Dezydery Chłapowski, Karol Marcinkowski oraz Hipolit Cegielski. Linki zewnętrzne Powstanie Listopadowe – Wojna niewykorzystanych możliwości – Inne Oblicza Historii Powstanie listopadowe – Serwis "Konflikty Zbrojne"

83. rocznica napaści Sowietów. Armia Czerwona przypieczętowała IV rozbiór Polski. 17 września to także Dzień Sybiraka. 83 lata temu, 17 września 1939 r., łamiąc polsko-sowiecki pakt o nieagresji, Armia Czerwona wkroczyła na teren Rzeczypospolitej Polskiej, realizując ustalenia zawarte w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow. ^{Podbite przez armię rosyjską Królestwo Polskie zostało przekazane do spacyfikowania zwycięzcy, czyli Paskiewiczowi. Car nadal mu tytuł księcia warszawskiego i mianował namiestnikiem Królestwa. Mikołaj I i nowy wielkorządca Warszawy postanowili potraktować zbuntowanych, a teraz zszokowanych klęską Polaków tak surowo, by nigdy już nie zapragnęli ponownej wszystkim obłożono okupowane Królestwo wysoką kontrybucją i skonfiskowano wiele majątków ziemskich. Armia polska została rozwiązana, a licznych żołnierzy powstańczych wcielono do pułków rosyjskich stacjonujących w głębi cesarstwa. Narzucono ludności, w praktyce chłopom, wieloletnią służbę w wojsku rosyjskim. Licznych synów emigrantów (dawnych przywódców powstańczych) wywieziono przymusowo na wschód. Wiciu z nich zmarło po latach 1832-1834 została zbudowana w Warszawie twierdza, mająca trzymać w szachu stolicę Polski. Ta Cytadela, oficjalnie zwana Aleksandrowską, zahamowała i zdegenerowała urbanistyczny rozwój miasta. Co ważniejsze, stała się dla mieszkańców groźbą nie tylko „perspektywiczną”, lecz również centralnym ośrodkiem codziennych, doraźnych represji. Na terenie twierdzy ustanowiono więzienie (X Pawilon) dla „przestępców politycznych”, czyli polskich działaczy niepodległościowych. Również w Cytadeli obradowała Stała Komisja Śledcza, narzędzie antypolskiego Petersburgu musiano się liczyć z opinią rządów, które podpisały Akt końcowy kongresu wiedeńskiego, gwarantujący odrębność państwa polskiego. Dlatego Mikołaj I wydal w 1832 roku tak zwany Statut organiczny dla Królestwa. Zniesiono wprawdzie sejm i Wojsko Polskie, zamknięto Uniwersytet Warszawski i Towarzystwo Przyjaciół Nauk, lecz zachowano Radę Administracyjną i Radę Stanu oraz osobny skarb. W administracji i szkolnictwie obowiązywał nadal język polski. Statut organiczny solennie zapewniał wolność słowa i większości zapowiadanych przez statut postanowień nie wprowadzono w życic. Wprawdzie administrowali Królestwem lojalni wobec cara Polacy, a język polski był używany w szkołach, w praktyce jednak niemal wyłącznie polskimi rękami wprowadzano „rusyfikację bez rusyfikacji”. Na czym ona polegała? Przede wszystkim drastycznie ograniczono liczbę tytułów prasowych i wprowadzono ostrą cenzurę. Szybko zmniejszała się liczba szkól średnich i elementarnych. Wyjałowiona z wszelkich istotnych treści prasa fi nauka w szkole) uprawiała propagandę rosyjskiego samowładztwa, głosiła całkowite podporządkowanie się dobrotliwemu władcy z Petersburga, zohydzała polskie tradycje i polską kulturę. Oprócz warszawskiego również uniwersytet w Wilnie został zamknięty. Nie tylko zakazano drukowania dzieł Mickiewicza lub Słowackiego, lecz nawet wymieniania w druku ich nazwisk. Zabronione też było czytanie „wywrotowych” utworów patriotycznych i emigracyjnych. Równocześnie z akcją „zaciemnienia publicznego” i odcinania Polaków od żywych źródeł ich kultury powoli zespalano Królestwo z cesarstwem. Województwa zamieniono na gubernie (1837), zniesiono polską monetę (złoty) i zastąpiono ją rublem (1841).Paskiewicz wprowadził i utrzymywał rządy policyjno-wojskowe, które budziły lęk, paraliżowały – po szoku klęski – wolę oporu. Bano się głośno mówić o polityce, o sprawach Polaków. Żaden adwokat nie zgodził się stanąć przed sądem w obronie Piotra Wysockiego (1833). Swobody obywatelskie i ludzkie, gwarantowane przez Statut organiczny, były systematycznie gwałcone, zwłaszcza po 1833 roku, kiedy to wprowadzono w Królestwie stan wojenny. Wszelkich „buntowników”, pojmanych przez policję, skazywano na śmierć albo długoletnią katorgę czy wreszcie więzienie. Spiskowców było zresztą bardzo niewielu. Walczyli samotnie, gdyż większość rodaków bała się utrzymywania z nimi jakichkolwiek kontaktów lub po prostu nic wiedziała o istnieniu tego rodzaju „szaleńców”. Powstanie listopadowe, ograniczone do żabom rosyjskiego, przybrało jednak – jak wiadomo – charakter ogólnonarodowy Od razu zrozumiały to dobrze mocarstwa rozbiorowe, porozumiewając się co do wspólnego tłumienia polskich dążeń niepodległościowych (umowy rosyjsko-austriackie z 1833 i 1835 roku; wspólna parada wojsk pruskich i rosyjskich w Kaliszu w 1835 roku). „Policje trzech mocarstw współdziałały ze sobą najściślej, przekazując sobie materiały wywiadów i wyniki prowadzonych śledztw sądowych” (Stanisław Śreniowski).Od 1833 roku władze austriackie usuwały z Galicji listopadowych powstańców i wzmogły represje wobec wszelkich prób polskich działań konspiracyjnych. Jesienią 1831 roku Kraków był przez dwa miesiące okupowany przez wojska rosyjskie. W dwa lata później mocarstwa sprawujące „opiekę” nad Rzeczpospolitą Krakowską zmieniły jej konstytucję. Senat utracił znaczną część władzy, zniesiono jawność jego obrad i usunięto z grona senatorów przedstawicieli uniwersytetu. Wybór prezesa senatu całkowicie uzależniono od woli mocarstw. Rzeczywistym rządem państewka stała się Konferencja terenie Rzeczypospolitej przebywało wielu emigrantów, byłych powstańców. W mieście działało kierownictwo tajnej organizacji niepodległościowej – Stowarzyszenie Ludu Polskiego. Zabójstwo tajnego agenta rosyjskiego, dokonane przez polskiego spiskowca, spowodowało interwencję mocarstw i okupację Krakowa przez Austriaków (1836-1841). Wcieleniu Wolnego Miasta do Austrii przeciwstawiły się Anglia i Francja, powołując się na układ wiedeński z 1815 roku. Ale Rzeczpospolita była już cieniem niepodległego i neutralnego państwa. Austriacy wprawdzie odeszli, lecz kontrolę nad Wolnym Miastem pozostawili milicji, w której szeregach służyli liczni byli austriaccy zaborze pruskim represje dotknęły wielu Wielkopolan, uczestniczących ochotniczo w powstaniu listopadowym. Skazywano ich na kary ciężkiego więzienia, wymierzano grzywny, konfiskowano dobra. Rząd postanowił też usunąć ze stanowiska namiestnika Wielkiego Księstwa księcia Antoniego Radziwiłła. Nowego już nic mianowano, naczelnym prezesem zaś został Edward Flottwell, który prowadził politykę germanizacji Wielkopolski. Właścicieli dóbr ziemskich, Polaków oczywiście, pozbawiono władzy wójtowskiej i policyjnej. Zastąpili ich mianowani przez rząd niemieccy komisarze. Intensywnie germanizowano szkoły średnie. Nawet w szkołach elementarnych wprowadzono w 1842 roku obowiązek nauki języka niemieckiego. Po kasacie zakonów i konfiskacie ich mienia władze utworzyły fundusz szkolny w celu popierania rozwoju szkolnictwa niemieckiego (1833). W urzędach za język obowiązkowy uznano niemiecki, polski miał tylko pełnić rolę pomocniczą (1832). Flottwell sprowadzał do Poznańskiego licznych niemieckich urzędników i nauczycieli. Podjął też akcję kolonizacyjną na wsi, a specjalnie wyasygnowany fundusz służył do wykupu folwarków z rąk represji, likwidowania autonomii oraz intensywnej germanizacji trwała do 1840 roku. Nowy król pruski, liberalizujący Fryderyk Wilhelm IV, odwołał Flottwella. Znacznie złagodzona została cenzura, wstrzymano też akcję kolonizacyjną. Rozszerzono prawa języka polskiego w szkołach i urzędach. Do Wielkiego Księstwa mogli nawet powrócić niektórzy emigranci. Kilka tysięcy prześladowanych Królewiaków, zagrożonych nad Wisłą, znalazło przejściowe schronienie nad popowstaniowe miały negatywny wpływ na gospodarkę, zwłaszcza Królestwa Polskiego. Ogarnął ją kryzys, który dotknął niektóre gałęzie przemysłu. W rolnictwie niewiele się zmieniło. Postęp techniczny był powolny. Maszyny stosowano jednak nie tylko w nowocześniejszych folwarkach, lecz również na gruntach oczynszowanych już, zamożniejszych chłopów w Zamojskiem, Łowickiem i Augustowskiem. Wydajność zbóż z hektara zwiększyła się dopiero w latach czterdziestych |w przypadku pszenicy nawet dwukrotnie). Znacznie wzrosły zbiory ziemniaków (prawie trzykrotnie od 1827 do 1848 roku), które stanowiły główne pożywienie chłopów. Rozwinął się też szybko przemysł gorzelniany. Dzięki zastosowaniu aparatu Pistoriusza produkcja okowity (w większości pędzonej już z kartofli, a nie z żyta) wzrosła w latach 1832-1844 aż nasilili rugowanie chłopów z ziemi. Jednocześnie, mimo utrzymywania się pańszczyzny, coraz więcej wsi czynszowano (w 1846 roku około 36 procent chłopów to już czynszownicy).W związku z represyjnym podwyższeniem cła na wywóz towarów z Kongresówki do Rosji (1832) nastąpił głęboki kryzys w przemyśle wełnianym regionu łódzkiego. Część zakładów „przeniosła się” w Białostockie, a więc do cesarstwa. Rozwinął się natomiast pracujący na rynek wewnętrzny przemysł bawełniany Królestwa. Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych powstawały już zmechanizowane fabryki (na przykład zakłady Ceyera w Łodzi). W Warszawie po krótkim załamaniu lat trzydziestych rozwinął się przemysł – ponad możliwości i potrzeby Królestwa – rządowy program rozbudowy górnictwa i hutnictwa, realizowany przez Bank Polski, okazał się próbą całkiem nieudaną. Rozpoczęła pracę między innymi Huta Bankowca w Dąbrowie Górniczej; produkcja żelaza i wydobycie węgla zwiększyły się trzykrotnie w porównaniu z okresem przedłistopadowym, lecz wszystko zakończyło się w latach czterdziestych krachem. Wielkie inwestycje wzbogaciły na pewien czas kierownictwo Banku Polskiego (Henryk Łubieński) i niektórych przedsiębiorców (Piotr Steinkeller).Przemysł nic rozwijał się ani w zaborze pruskim (poza Górnym Śląskiem), ani w Galicji. Zabór pruski i austriacki różniły się natomiast ogromnie sytuacją rolnictwa. W Galicji poziom agrotechniki nie zmienił się właściwie od schyłku XVIII wieku. Niewydajne, feudalne rolnictwo nie potrafiło wyżywić ludności kraju. Chłopi często odczuwali głód, a ziemianie sprowadzali ziarno na potrzeby gorzelni, rozpijając poddanych. Od niedożywienia ratowały coraz szerzej uprawiane ziemniaki. Z zacofaniem i marazmem Galicji, gdzie używano prymitywnych narzędzi rolniczych, a o czynszowaniu prawie nie słyszano, kontrastowało rolnictwo poznańskie i pomorskie. Coraz mniej wieśniaków wiedziało, co to pańszczyzna, a nowi właściciele, chłopi, dbali o uprawę swej ziemi, podobnie zresztą jak nowocześnie gospodarujący ziemianie (były napoleończyk i generał powstania 1831 roku, właściciel Turwi pod Kościanem, Dezydery Chłapowski). Już w latach czterdziestych rolnictwo Wielkopolski było wydajne i jak na swój czas nowoczesne (płodozmian, nawożenie, dość szerokie rozpowszechnienie maszyn rolniczych). Rozwinęło się też przetwórstwo i sukcesy na niwie gospodarczej, zwykły codzienny trud – to jednak nie wszystko, czym żyli Polacy w trudnym i ponurym okresie po upadku powstania listopadowego, choć zaborcy starali się o to, aby byli oni ślepo posłuszni władzy i zajmowali się sprawami prywatnymi i rodzinnymi, starannie unikali uczestnictwa w życiu politycznym, a zwłaszcza nie podejmowali sprawy narodowej. Znaczna większość świadomych Polaków porzuciła nadzieje i marzenia o wolności i niepodległości. Wyraźne było to zwłaszcza w pierwszym popowstaniowym dziesięcioleciu. Jednakże aktywniejsi i odważniejsi nigdy nie zrezygnowali z myślenia o problemach społecznych i narodowych, a zwłaszcza z działania na rzecz ich się – jak dawniej – dwie główne tendencje. Pierwsza opowiadała się za pokojową pracą nad podniesieniem gospodarki i poziomu cywilizacyjnego społeczeństwa oraz moralnym odrodzeniem narodu. Inicjatywy te i działania nic miały już jednak wsparcia w półniepodległych państwowościach. Druga tendencja, wspierana przez emigrację, nawiązywała do trwającej od schyłku XVIII wieku konspiracyjnej tradycji walki podziemnej, mającej prowadzić do zorganizowania powstania zbrojnego i odbudowy niepodległości Polski na drodze orężnej. Tendencja insurekcyjna coraz wyraźniej łączyła wątki narodowe ze społecznymi. Ludzie z nią związani żądali reform demokratycznych, niektórzy szykowali otwarcie rewolucję socjalną. Za przeciwników uważali nie tylko zaborców, lecz również polskie klasy tendencja rozwinęła się najbardziej w Wielkopolsce. Promotorami zorganizowanych robót gospodarczych, oświatowych i kulturalnych byli często bohaterowie spiskowi i uczestnicy powstania 1830-1831 roku (Karol Marcinkowski, Dezydery Chłapowski, Karol Libelt). Niektórzy z nich zresztą nie całkiem zrywali kontakty z emigracją i podziemiem. Aktywiści pokojowej pracy, którą niebawem zacznie się nazywać „organiczną”, poprzez swe działania budowali solidarność społeczną i narodową. Tworzyli biblioteczki, przedsiębiorstwa handlowe i rzemieślnicze, kółka rolnicze. Poważną rolę w tym ruchu odegrał założony w 1838 roku z inicjatywy lekarza Karola Marcinkowskiego poznański Bazar, wielki hotel obrosły sklepami, warsztatami rzemieślniczymi i salami zebraniowymi. W Gostyniu, Gnieźnie i innych miejscowościach ziemianie zakładali kasyna, towarzystwa rolnicze oraz książęce, służące podnoszeniu poziomu gospodarki i szerzeniu samym Poznaniu nowe firmy wydawnicze i księgarskie, Jana Konstantego Żupańskiego (1838) i Walentego Stefańskiego (1839), publikowały i rozpowszechniały najcenniejsze dzieła polskiej literatur) i nauki. Organizowano też w stolicy Wielkopolski odczyty i wystawy sztuki. Wielką rolę zaczęła odgrywać stale wzbogacana Biblioteka Raczyńskich. Założone w 1841 roku przez Libelta i Marcinkowskiego Towarzystwo Naukowej Pomocy oferowało stypendia ubogiej, głównie drobnomieszczańskiej „organiczne” inspirowali i prowadzili ziemianie, duchowni, mieszczanie, niekiedy chłopi. Całym ruchem kierowali zarówno konserwatyści i liberałowie (Chłapowski, Marcinkowski), jak demokraci (Moraczewski, Libelt, Berwiński).Skromniej w porównaniu z poznańskimi przedstawiały się inicjatywy gospodarczo-oświatowe w Galicji i Królestwie. W zaborze austriackim grupa światłych magnatów i ziemian pod przewodem księcia Leona Sapiehy zaktywizowała się dopiero na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych. Za jej sprawą, po długich i uciążliwych staraniach, założono Galicyjską Kasę Oszczędności, Towarzystwo Gospodarskie i Towarzystwo Kredytowe Ziemskie. Wpływy tej grupy szlacheckich liberałów były bardzo niewielkie. W Królestwie działania podobnego charakteru rozwinęły się na nieco szerszą skalę. W 1835 roku wznowiono naukę w Instytucie Rolniczym w Marymoncie, który stał się rychło ważnym doświadczalnym centrum postępu rolniczego. Wokół „Roczników Gospodarstwa Krajowego” (1842) grupowała się liberalna, umiarkowanie reformatorska szlachta. Nowoczesny ziemianin, były agent dyplomatyczny Rządu Narodowego w Wiedniu (1831), hrabia Andrzej Zamoyski, prowadził swe dobra bez stosowania pańszczyzny. Propagował uprzemysłowienie, nowe metody w gospodarce wiejskiej i oczynszowanie. Pragnął przeprowadzenia odgórnej, kontrolowanej przez szlachtę, pokojowej reformy agrarnej, niezbędnej – jego zdaniem – dla trwałej pomyślności społeczeństwa i narodu. W latach 1842-1845 Zamoyski organizował zjazdy ziemiańskie w swym majątku w Klemensowie. Obradowano tam nad podniesieniem gospodarki rolnej i kwestiami społecznymi. Wokół Zamoyskiego powstał zalążek konserwatywno-liberalnego stronnictwa politycznego, zdecydowanie przeciwnego wszelkim robotom konspiracyjnym (Ludwik Górski, Tomasz Potocki, Edmund Stawiski).Zjawiskiem odrębnym, acz również na wskroś pokojowym, był ruch trzeźwości. Coraz bardziej masowe produkowanie i spożywanie wódki (a także rozpijanie społeczeństwa przez dziedziców, administratorów, organy lokalnej administracji zaborczej) stawało się klęską społeczną i narodową, prowadziło do degradacji człowieka. Jeszcze przed powstaniem listopadowym światli ludzie na Litwie nawoływali do wyrzeczenia się „gorących napojów” (Towarzystwa Szubrawców, filomaci i filareci). Jednakże z każdym rokiem wzrastało niebezpieczeństwo masowego alkoholizmu. Wówczas to liberalnie i demokratycznie nastrojeni inteligenci wespół z duchowieństwem zaczęli wzywać do zlikwidowania pijaństwa. Trzeźwość – ich zdaniem – prowadzić miała do moralnego odrodzenia społeczeństwa, niepoddawania się nastrojom beznadziejności i Królestwie Polskim stowarzyszenia i bractwa trzeźwości pojawiły się niedługo po powstaniu listopadowym, lecz od początku były zwalczane przez Paskiewicza jako groźna forma samoorganizacji społeczeństwa. W latach 1836-1838 wprowadzono w życie formalne zakazy ich działalności. Ruch trzeźwości odrodzić się miał dopiero po dwudziestu przedstawiała się sprawa w Wielkim Księstwie Poznańskim. Ruch trzeźwości popierały władze, a nawet go organizowały. Jednakże miejscowi Polacy powołali do życia własne towarzystwa antyalkoholowe, niezależne od niemieckich „oficjalnych”. Niemałą rolę odgrywało w nich duchowieństwo. W 1837 roku w Poznańskim działało już jedenaście towarzystw trzeźwości, a w 1840 powstało Centralne Towarzystwo Wstrzemięźliwości dla całego Wielkiego Księstwa. Ruch odrodzenia społecznego i narodowego na drodze uzdrowienia obyczajów nabrał w znacznej mierze charakteru religijnego, jedno z pierwszych bractw w Poznańskim nosiło nazwę Towarzystwo Pobożności (1834). Antyalkoholowy ruch wstrzemięźliwości ogarnął Pomorze (między innymi Sztum 1837, Toruń 18381. Nieco później dotarł na Górny Śląsk (Piekary 1844) i do Galicji, gdzie przybrał charakter masowy i antyszlachecki. W Królestwie, gdzie bractwa były zakazane, hasła wstrzemięźliwości w spożywaniu wódki głoszono również w organizacjach spiskowych (Związek Chłopski księdza Piotra Ściegiennego).Znaczną rolę organizatorską w ruchu grali księża, a zatem i Kościół. Było to istotne novum. W pierwszych dekadach XIX wieku poziom intelektualny i moralny duchowieństwa był niski. Jego zaangażowanie społeczne i patriotyczne zaczęło wprawdzie powoli wzrastać już w latach dwudziestych i w powstaniu listopadowym, lecz istotne zmiany nastąpiły po 1831 roku. Zaborcy odnosili się do Kościoła polskiego nieufnie, dlatego że był polski i dobrze zorganizowany, poddawali go też różnym ograniczeniom. Wtedy właśnie pogłębienie się ludowej (i szlacheckiej) religijności o obliczu patriotycznym stało się bazą, na której duchowni wzmogli nie tylko działalność duszpasterską, lecz również aktywność społeczno-patriotyczną. Motyw odrodzenia moralnego poprzez zaniechanie spożywania wódki okazał się niezwykle ważny w procesie zbliżenia Kościoła do ludu i zwłaszcza zaborca rosyjski, dostrzegali rosnące niebezpieczeństwo związania się ruchu narodowego z Kościołem. Starali się podporządkować go sobie (stąd zatarg Rzym-Petersburg i nieobsadzenie większości stolic biskupich w zaborze rosyjskim) i organizować kasaty klasztorów. W 1839 roku na „ziemiach zabranych” unia została zniesiona na mocy decyzji carskiej. Osłabienie dyscypliny i karności wewnątrz Kościoła (zredukowanie kontaktów z Rzymem,- brak wielu reprezentantów wyższej hierarchii) sprzyjało udziałowi księży, a zwłaszcza zakonników, w patriotycznej konspiracji. W tej sytuacji konserwatywny i skrajnie propapieski ultramontanizm nie miał wpływów w kraju, a rozwijać się mógł, i to też słabo, jedynie na spiskowo-insurekcyjna nie zawsze odgradzała się od działań jawnych o charakterze gospodarczym i oświatowym, nieraz je nawet popierała (podobnie jak ruch odrodzenia moralnego), lecz wyrażała wolę dobicia się niepodległości na drodze zbrojnej. Państwa, zdaniem zwolenników irredenty, nie odbuduje się na drodze organizacje konspiracyjne powstawały w Krakowie i w Galicji zaraz po zakończeniu powstania listopadowego. Liczono na rychłe wznowienie działań zbrojnych przy pomocy wojskowych z emigracji. W istocie Lelewel i związana z nim organizacja wychodźcza Zemsta Ludu szykowali partyzanckie powstanie. Źle przygotowana przez Józefa Zaliwskiego akcja rozpoczęła się już w marcu 1833 roku. Z Galicji i zaboru pruskiego przedostało się do Królestwa kilka drobnych grup partyzanckich. Sterroryzowane społeczeństwo nie udzieliło im żadnego poparcia. Po kilku tygodniach kozacy rozbili partyzantkę (dwadzieścia sześć osób zginęło w potyczkach) i schwytali większość powstańców. Zaliwski zbiegł do Galicji, lecz niebawem został przez Austriaków osadzony w więzieniu, skąd wyszedł dopiero w 1848 roku. Los pojmanych dowódców guerrilli był gorszy. Artura Zawiszę, Michała Wołłowicza i paru innych stracono, szeregowców skazano na spiskowa jednak nie zamarła. Tajne organizacje lat trzydziestych zakładali na ogół emisariusze emigracyjni spod znaku Lelewela (Młoda Polska). Znaczną większość (bardzo zresztą nielicznych) członków grup konspiracyjnych stanowiła szlachta, najczęściej drobna, lub inteligencja miejska. Do związków tajnych należało niewielu rzemieślników, robotników i chłopów. Szczególnie dużą rolę odgrywała młodzież szkolna i polityczny podziemia nie był jasno sprecyzowany. Spiskowcy walczyli o niepodległość, lecz również w obronie niejasno określonego „ludu”, marząc o demokratycznym państwie, tyle że pod hegemonią terenów o największym nasileniu działalności spiskowej należały Galicja, Ukraina, Litwa oraz Rzeczpospolita Krakowska. W Galicji działał Związek Węglarzy Polskich, rychło rozbity aresztowaniami, oraz Związek l5rzyjaciół Ludu. W 1835 roku założone zostało w Krakowie, za sprawą emisariusza Młodej Polski – Tadeusza Żabickiego, Stowarzyszenie Ludu Polskiego (Seweryn Goszczyński, Szymon Konarski, Adolf i Leon Zalescy). Organizacja miała charakter ogólnopolski, lecz jej głównym ośrodkiem pozostawała Galicja. W SLP toczył się ostry spór między skrzydłem konserwatywno-liberalnym (Franciszek Smolka), które wyrzekło się nazbyt radykalnej społecznie konspiracji, a demokratycznym (Adolf Zaleski). Organizacja ostatecznie rozpadła się, a na jej miejsce powołano w 1837 roku radykalną i republikańską Konfederację Powszechną Narodu Polskiego (inna używana nazwa: Związek Mazurski), na czele której stanęli Adolf Zaleski, Stefan Mułkowski, Stanisław Malinowski i Ludwik Kępiński. Agitacja konfederatów wśród ludu trwała bardzo krótko, gdyż organizację rozbiła austriacka policja. Przywódców spiskowych Stowarzyszenia Ludu Polskiego i konfederacji sięgnęły aż do Warszawy. Gustaw Ehrenberg, twórca słynnej pieśni „Gdy naród do boju…” założył wspólnie z Aleksandrem Wężykiem (obaj byli studentami z Krakowa) oddział SLP w stolicy Królestwa. Oddział ten, radykalny i dążący do rozwinięcia agitacji wśród chłopów, przeszedł następnie do konfederacji. Spiskowców warszawskich, którzy założyli filie na prowincji, aresztowano na wiosnę 1838 roku, a ich organizacja rozpadła warszawscy utrzymywali kontakt z Szymonem Konarskim, który w 1835 roku działał aktywnie wśród Polaków na Ukrainie i Litwie, przygotowując powstanie. Założył on Związek Ludu Polskiego, który w 1838 roku liczył blisko 3000 członków. Znamienne, że w programie tej organizacji znalazły się obok siebie punkty „insurekcyjne” i „organiczne” („1. narodowość utrzymać; 2. ducha poświęcenia obudzić; 3. oświatę rozkrzewiać; 4. obyczaje poprawiać; 5. lud rolniczy na synów ojczyzny sposobić; 6. opinie fałszywe prostować”).W maju 1838 roku Konarski został aresztowany wraz z innymi spiskowcami. Torturowany w śledztwie, przywództwa Związku Ludu Polskiego nic nie wyjawił, załamali się jednak inni. Aresztowania objęły ponad dwieście osób, a organizacja została rozbita. W lutym 1839 roku Konarski zginął, rozstrzelany w koniec lat trzydziestych ruch spiskowo-insurekcyjny na ziemiach polskich załamał się całkowicie. Niebawem odrodził się z nowym, radykalnym programem, zarówno pod wpływem lewicy emigracyjnej, jak przemian w kraju, znamionujących narastanie rewolucji, zapowiadających Wiosnę Ludów.} Mo3iQ2.

37ophakhj9.pages.dev/22

37ophakhj9.pages.dev/130

37ophakhj9.pages.dev/147

37ophakhj9.pages.dev/9

37ophakhj9.pages.dev/64

37ophakhj9.pages.dev/365

37ophakhj9.pages.dev/316

37ophakhj9.pages.dev/328

37ophakhj9.pages.dev/217

ziemie polskie po upadku powstania listopadowego notatka